Is het louter lust om te doden die degenen drijft die kwaad beramen? Of willen zij meer? Dat tegenstanders medio 1944 Adolf Hitler uit de weg wilden ruimen is te begrijpen. Niemand zou er ook gek van opkijken als opposanten een poging zouden doen om de Zimbabwaanse dictator Robert Mugabe te doden. Juist Europa biedt een betrekkelijk hoog democratisch gehalte. Vormt die democratie niet vaak het doelwit van terroristen?Het publiceren van de resultaten van de inlichtingendiensten stimuleert allerlei verdenking. Meestal ten onrechte. Op de autoweg flitst een grote Mercedes voorbij, of een nog luxere BMW met een als zodanig herkenbaar allochtoon achter het stuur. Groeit dan bij menigeen van binnen niet gedachte: „Wie is dat? Hoe komt-ie aan z’n geld voor zo’n dure auto? Wat voert hij in z’n schild?” De actuele publicatie doet het wantrouwen binnen de samenleving groeien.

De inspirator van Hofstadgroep, Mohammed B., bracht het eind 2004 tevens tot moordenaar van filmmaker Theo van Gogh. Die misdaad bleek het topje van een ijsberg. Doorgaans verijdelen de inlichtingendiensten echter de aanslagen die zij ontmaskeren. Met enig recht valt te concluderen -door wie positieve en negatieve aspecten tegen elkaar afweegt- dat het oude Europa nog altijd een redelijk veilige plek is om te werken en te wonen. Althans: tot en met vandaag.

De situatie van morgen en overmorgen blijkt niet te voorspellen. Binnen de maatschappij leeft steeds meer de wetenschap dat er -net als in de metro van Londen- iets kan gebeuren. De schrik na de terroristische aanslagen op treinstations in Madrid, vorig jaar, lijkt al bijna vergeten. Toch doet de toenemende stroom nieuws over aanslagen en geweld de gevoelens van onveiligheid toenemen.

Een aantal mensen ondergaat dat alles tamelijk lijdelijk. Als een noodlot waar niets aan te doen is. In deze zin: „Vroeg of laat ben ik er niet meer. Misschien komt dat door geweld op straat. Niks aan te doen dan. ’k Heb dan toch een aardig leven gehad. Maar dat is natuurlijk een keer afgelopen.”

Anderen maken zich kwaad. Ze schelden. Of ze tonen zich bereid tot persoonlijke inzet om de maatschappij te verbeteren. Er zijn ook christenen die soms helemaal niet bang zijn. Omdat ze weten dat hun sterven en leven in de hand van de Almachtige ligt.

De vraag is ondertussen hoe verstandig het is om te publiceren dat er 28 terreuraanslagen op de rit stonden. Is het wijs om burgers bang te maken? En stimuleert zulk nieuws terroristen niet om het een volgende keer ’beter’ te doen? Om succes te halen? „De laatste keer zijn we er niet in geslaagd om de zaak effectief aan te pakken. Maar nu moet het toch een keer gaan lukken. Jongens: ertegenaan!” Is deze gedachte wellicht een van de redenen waarom instellingen die terrorismebestrijding coördineren niet bereid zijn tot commentaar?

Over dubbelspionnen en infiltranten valt een en ander te vertellen. Niet slechts via romans, maar concreet historisch. Als het bedwingen van terrorisme in handen ligt van veiligheidsdiensten -ze hebben de aanslagen niet alleen ontmaskerd, maar ook verijdeld- is dat bedenkelijk. Laat de Europese overheid zich afvragen hoe geloofwaardig het gedane onderzoek is; en wat ze aan maatregelen neemt.