Het is iets over vieren als de RWS 58 van een kade op industrieterrein Lage Weide in Utrecht vertrekt. „We doen deze controles het liefst buiten kantoortijden”, vertelt Chris Nieuwpoort van Rijkswaterstaat. „Dan wordt er het meeste gesjoemeld.” ’Goed’ voorbeeld is een veevoederbedrijf langs het Uraniumkanaal. „Vrijdagmiddag na werktijd werden hier in het verre verleden de vrachtwagens afgespoeld. Het vuile water liep zo het kanaal in.” Inmiddels heeft een bedrijf een milieuvriendelijke truckwasstraat.Nieuwpoort ontdekt verscheidene fouten. „Kijk, onder die kraan ligt een plas olie. Eén regenbui en het spul stroomt het water in.” De milieucontroleur deelt geen proces-verbaal uit. Dat zou hij wel doen als de olie daadwerkelijk in het kanaal stroomde. Rijkswaterstaat mag zich alleen richten op de waterweg.

Geen nood, zegt Nieuwpoort, want aan boord is ook een collega van de gemeente Utrecht. Milieudeskundige Hans Kerp is al druk aan het schrijven. Híj kan het bedrijf wél aanspreken op deze milieuovertreding. Daarmee is het nut van de gezamenlijke handhavingsactie meteen duidelijk: waar de verantwoordelijkheid van de één ophoudt, neemt de ander die over.

Niet alleen in Utrecht wordt gecontroleerd. In het hele land zijn milieucontroleurs sinds vrijdag op stap. De actie is drie jaar geleden voor het eerst gehouden in de vorm van een estafette, op initiatief van de provincie Limburg. Andere provincies namen de afgelopen jaren het stokje over. Dit jaar doen ze voor het eerst allemaal mee.

Rijkswaterstaat voert controles vanaf het water uit. Het voordeel daarvan is dat het een groot verrassingseffect heeft, aldus Nieuwpoort. Al gaat dat verhaal bij afvalrecyclingsbedrijf Oskam niet op. De heren worden welkom geheten in een kamertje en krijgen koffie aangeboden. „Normaal neem ik dat niet”, zegt de controleur. „Ik wil direct het terrein op. Anders kan een bedrijf snel nog wat zaken verbergen.”

Nieuwpoort wijst op enkele kleine oneffenheden. Voor de wal ligt een enorme duwbak die wordt geladen met vervuild zand. Shovels storten het door een trechter met daaraan een juten zak. Die moet ervoor zorgen dat fijn zand niet in het kanaal waait. „Dat werkt niet goed”, aldus de controleur.

Directeur J. van Rooijen is inmiddels druk in gesprek met gedeputeerde J. Binnekamp. Voor het overladen van verontreinigd bagger moest het bedrijf een vergunning krijgen van provincie Utrecht. Dat duurde een halfjaar. Daardoor liep het een grote order mis. De buurman had het echter bij de gemeente in drie dagen voor elkaar. „Dit kan ik niet uitleggen”, reageert de gedeputeerde. „De wet is toch overal hetzelfde? Hier moet wat aan gebeuren.”

Terug op de boot heeft de gedeputeerde onmiddellijk overleg met de deskundigen van provincie en gemeente. Het blijkt om twee verschillende wetgevingen te gaan. Binnekamp verlaat de boot met een tevreden gevoel. „Deze gezamenlijke acties zijn een succes.”