„We willen mensen laten zien wat zich in deze omgeving heeft afgespeeld”, zegt Fulco Ploeg, eigenaar van de historische hoeve op de grens van Utrecht en Gelderland. „In de meidagen van 1940 is hier gevochten. Tot voor kort was daar weinig meer van te zien. In samenwerking met de vereniging Oud Scherpenzeel hebben we daarom plannen bedacht om dat weer onder de aandacht te brengen.”De donderdag geopende tentoonstelling op de grote hooizolder van de boerderij geeft een compleet overzicht van het slagveld rond Scherpenzeel en Woudenberg in mei 1940. Een kaart toont de verwoestingen in Scherpenzeel. Aantal beschadigde huizen: 262. Verwoest: 29. Zwartwitfoto’s van de vernielingen onderstrepen de kille cijfers. Rondom de panelen met foto’s zijn vitrines gegroepeerd. Sommige met originele wapens erin, zoals de Hembrug-karabijn uit 1895, waarmee het grootste deel van het Nederlandse leger in 1940 was uitgerust.

In en om de boerderij van Ploeg, die in 2004 nog werd uitgeroepen tot Utrechtse Boerderij van het Jaar, is ruimte genoeg om de geschiedenis te laten herleven. Ploeg stopte in 2000 met boeren. Dat betekende de start van een ombouw van de boerderij voor andere doeleinden. Zo bestiert zijn vrouw vandaag de dag in de schuur een quilt- en stoffenwinkel. Op de vroegere hooizolder is een expositieruimte ingericht.

Speciale gast donderdag bij de opening van de expositie was sergeant buiten dienst Van Atten, die tijdens de meidagen van 1940 vocht vanaf de Grebbelinie. Bij de terugtocht voor de Duitsers wist hij met enkele anderen door de Duitse linies te breken en zich weer aan te sluiten bij zijn eigen legeronderdeel. Ook E. H. Brongers, schrijver van bekende oorlogskronieken zoals ”Grebbeberg 1940” en ”Afsluitdijk 1940”, was aanwezig.

De eerder dit jaar geopende loopgraaf op enkele honderden meters afstand van hoeve De Beek werd door beide deskundigen nauwkeurig onder de loep genomen. „Die houten wanden, hoe zijn die verankerd?” informeert de inmiddels 87-jarige Van Atten belangstellend. Goedkeurend knikt hij als hij hoort dat daarvoor 2 meter lang ijzerdraad is gebruikt dat is verankerd in de grond. „Zo hoort het, precies.”

Van Atten moest in mei 1940 officieel wachten met schieten op Duitsers totdat die een oorlogsverklaring hadden afgegeven. „Samen met mijn maat sprak ik op de eerste dag al af dat we daarop niet zouden wachten.” Toch heeft hij het er tot op de dag van vandaag moeilijk mee dat hij op andere mensen moest schieten, al waren het dan Duitse militairen. „Ik heb er lange tijd niet over kunnen praten. Van dichtbij iemand moeten doodschieten omdat anders jijzelf en anderen eraan gaan is iets tegennatuurlijks.”

Brongers geeft ondertussen een exposé over de uitrusting van de Nederlandse militairen. Daar was veel mis mee, betoogt hij. Dat kan echter niet gezegd worden van de helm. „Die was beter dan de Duitse.” De Nederlandse leeuw, die destijds voor op de helmen was afgedrukt, werd tijdens de gevechtshandelingen in de volksmond aangeduid als schietschijf. Niets is echter minder waar, aldus Brongers. „Ze waren oersterk.” Hij tikt goedkeurend op de groene stalen helm. „Daar kwam geen moffenkogel doorheen. En zo hoort het.”

Hoeve De Beek is open op dinsdag en zaterdag en na telefonische afspraak. Brinkkanterweg 23, Woudenberg. Tel. 033-2772557.