Geestelijke zorg bij een ramp
De kans is groot dat bij een grootschalig ongeval of een ramp in Rotterdam zich onder de getroffenen veel allochtonen bevinden, direct of indirect. „Kennis en inzicht van geestelijke verzorging, rouwrituelen en rouwverwerking in diverse etnische en religieuze groepen is in zo’n situatie onontbeerlijk”, zegt drs. D. C. Theuvenet, hoofd van de afdeling preventie van Riagg rijnmond noord west in Vlaardingen.
In 1999 werd hij geconfronteerd met Turkse families die familieleden hadden verloren bij een aardbeving in hun thuisland. Als coördinator, verantwoordelijk voor psychosociale hulpverlening in de regio Rijnmond, heeft hij veel van deze families opgevangen.
„Nabestaanden voelden zich schuldig omdat ze voor hun overledenen niet konden doen waartoe de islam hen verplicht. Ze worstelden met allerlei vragen over zingeving. Zo meenden zij dat de aardbeving een straf van God was, mede omdat zij hun religieuze, rituele verplichtingen niet konden nakomen”, zegt hij.
Andragoloog Theuvenet, van huis uit sociaal psycholoog, kon deze mensen met zijn team wel zeggen hoe ze om moesten gaan met hun klachten, maar op de zingevingsvragen had hij geen antwoord. Een imam met voldoende gezag, die zijn lotgenoten daarbij zou kunnen ondersteunen, kon hij ook niet vinden. „Ik ben daarna op zoek gegaan om in de toekomst adequate geestelijke verzorging te kunnen organiseren als essentieel onderdeel van het proces ”Opvang en verzorging bij rampen” en dat te integreren in het crisisbeheersplan van de gemeente.”
Dat is gelukt. Samen met het steunpunt stervensbegeleiding en rouw in de multiculturele samenleving, dat is aangehaakt bij COS Rijnmond & Midden-Holland, heeft Theuvenet het project ”Religie- en cultuurspecifieke geestelijke verzorging bij grootschalige ongevallen en rampen” opgezet.
„Samen deden we onderzoek naar de specifieke christelijke aspecten van geestelijke verzorging onder christenen, moslims en Surinamers en bij vluchtelingenorganisaties vanuit de culturele achtergrond van de verschillende bevolkingsgroepen. Vergeet niet dat we in Rotterdam niet minder dan 168 nationaliteiten kennen”, zegt hij. „Eerst hebben we gekeken naar wat de rol van een hulpverlener zou kunnen zijn voor zijn eigen bevolkingsgroep en vervolgens naar wat men zou kunnen betekenen voor anderen.”
Volgens Theuvenet verkeren nabestaanden in rampsituaties in een universele rol. „Om hen bij te staan hoef je niet te evangeliseren met de Bijbel of de koran onder je arm. Het gaat erom in die omstandigheden de juiste woorden te vinden en te weten hoe je bevolkingsgroepen op een bepaalde manier kunt troosten. Het gaat om kleine dingen.”
Theuvenet heeft dertig vrijwilligers getraind. Zij kunnen in een opvangcentrum worden ingezet om slachtoffers, familie en nabestaanden geestelijke verzorging te verlenen. Enkelen van hen hebben bij toerbeurt piketdienst.
Het draaiboek geestelijke verzorging, dat als handboek fungeert, is deze week aan burgemeester Opstelten aangeboden. Vanaf nu maakt het deel uit van het gemeentelijke crisisbeheersplan en is het team geestelijk verzorgers bij grootschalige ongevallen en rampen operationeel.