Het nieuwe Besluit luchtkwaliteit 2005 had bouwend Nederland wat ruimte moeten geven. Maar de nieuwe regels bieden weinig soelaas voor de fijnstofproblemen. Onder de oude regels bevond tweederde van de plannen voor nieuwe wijken, bedrijfspanden en wegen zich in de gevarenzone. „Zeker" eenderde van die plannen zou zelfs zijn geblokkeerd door te veel fijnstof in de lucht, heeft staatssecretaris Van Geel (Milieu) dinsdag in de zogenoemde ‘septemberbrief’ aan de Tweede Kamer geschreven.

De bewindsman vindt dat verschillende bedreigde plannen zoals de aanleg van spitsstroken toch kunnen doorgaan, wanneer de lucht „per saldo" niet vuiler wordt. Dat kan wanneer auto’s over de extra rijstrook bijvoorbeeld vaart minderen tot 80 kilometer per uur.

Met twaalf proefprojecten wil het Rijk deze werkwijze uitproberen. Onder meer het stationsgebied Utrecht CS, de A10–West bij Amsterdam, Project Mainport Rotterdam, het A1–bedrijventerrein bij Deventer en de intensieve veehouderij in Noord–Brabant zijn uitverkoren voor de proef.

Verder rekent de staatssecretaris op de Europese Commissie. Bronnen in Brussel bevestigden dinsdag dat de Commissie op het punt staat om versoepelingen door te voeren. Zo kunnen landen straks om ontheffing of uitstel van de normen vragen, als het fijnstof (deels) afkomstig is van natuurlijke bronnen. De lidstaten moeten dat met wetenschappelijke bewijzen kunnen staven. De normen zelf worden niet aangepast.

Voor Nederland kan dat een oplossing betekenen. Zo veroorzaakt nu het (natuurlijke) zout uit de zee een deel van het Nederlandse fijnstofprobleem, omdat deze zoutdeeltjes op een hoop worden geveegd met de roetdeeltjes van de uitlaatgassen.

Volgens het kabinet zorgt de huidige aanpak voor schonere lucht, minder „negatieve gezondheidseffecten" en meer ruimte om te bouwen. „Hoeveel van de knelpunten met het totale pakket worden opgelost, kan op basis van het onderzoek nog niet beantwoord worden", aldus Van Geel. Maar volgens zijn woordvoerster zullen regionale maatregelen en de nieuwe wet Luchtkwaliteit, die het besluit Luchtkwaliteit vervangt en die de Raad van State momenteel onder de loep heeft, voor het overgrote deel een oplossing bieden.