Het was vandaag een heerlijke dag voor het kabinet. Mooi weer, de feestelijke rituelen van Prinsjesdag -een dag waarop menselijkerwijs gesproken niets mis kan gaan-, en dan ook nog eens een verrukkelijke begroting, eentje waar je mee thuis kunt komen.Dat de lichte vooruitgang in koopkracht niet meer is dan een voorspelling en dat het volgend jaar met de portemonnee van veel mensen nog vies tegen kan vallen, daarover hoefden de bewindslieden zich vandaag nog niet druk te maken. Op papier klopt het allemaal heel aardig. Iedereen in de plus. En ouderen en gezinnen met kinderen nog iets extra’s. M’n liefje, wat wil je nog meer?

Ongemerkt kan op zo’n feestdag de gedachte postvatten dat deze coalitie nu over een rimpelloze zee de haven van de volgende kamerverkiezingen binnen gaat zeilen. Maar dat is al te vroeg gejuicht. Want er zijn nog volop spanningen in het verbond tussen CDA, VVD en D66.

Jawel, over geldzaken is dit drietal het aardig eens. Maar op andere punten, zoals bestuurlijke vernieuwing, liggen de diverse standpunten mijlenver uit elkaar. En het enige wat men op dit punt doet, is de verschillen toedekken.

Illustratief is in dit verband het akkefietje tussen premier Balkenende en minister Pechtold van Bestuurlijke Vernieuwing. Balkenende gaf in een interview met Elsevier aan dat hij niets voelt voor een ander kiesstelsel of voor een verandering in de positie van de premier. Pechtold, wiens politieke bestaansreden nu juist ligt in een onderzoek naar deze zaken, klom terecht in de hoogste boom!

De afwikkeling van dit incident is helemaal curieus. In een verzoeningsgesprek kijken de heren elkaar eens diep in de ogen, en weg is de ruzie. Over hoe hun volstrekt tegenstrijdige opmerkingen zich tot elkaar verhouden, horen we niets.

En waarschijnlijk kan dat ook niet. Want we hebben hier te maken met een gevaarlijke spanningshaard in de coalitie, met een probleem dat men niet kan en wellicht ook niet wil oplossen. Het CDA wil nauwelijks enige staatkundige verandering. D66 wil liefst het hele bestel op de schop nemen en wordt op het punt van de gekozen premier fanatiek gesteund door de VVD. De enige oplossing die men hiervoor gevonden heeft, is het aanstellen van een minister voor spek en bonen, te weten Pechtold. Hij mag van alles onderzoeken, maar zodra het richting uitvoering gaat, zal het CDA -op een aantal punten gesteund door de VVD- zijn veto uitspreken.

Die situatie doet een beetje aan paars denken. Ook daar werden interne tegenstellingen, zoals over de WAO, toegedekt en werd het oplossen van problemen vooruitgeschoven. „Wij hebben het probleem van de WAO onder ogen gezien”, zei premier Balkenende vanmorgen trots in zijn toelichting op de Troonrede. Maar hij vergat dat hij weer andere spanningen laat voortbestaan.

Hoe lang hij dat volhoudt, zal de toekomst leren. Dat zoiets plotseling tot een flinke crisis kan leiden, heeft het aftreden van minister De Graaf in elk geval aangetoond. Daarom is de politieke zee waarop dit kabinet vaart, heel wat minder rustig dan hij op Prinsjesdag 2005 lijkt.