De NWHHT onderzocht bij zeven academische ziekenhuizen en het Nederlands Kanker Instituut de wachttijden van 200 patiënten die in januari 2001 werden aangemeld. Geen van de instellingen slaagde erin om patiënten binnen dertig dagen te helpen. Dat is de maximaal toelaatbare wachttijd tussen het moment van diagnose en behandeling die de specialisten zichzelf stellen.

Bij vier centra moesten in totaal zeven patiënten een grotere operatie ondergaan dan van tevoren was gepland, door de groei van de tumor tijdens de wachttijd. Vijf instellingen meldden dat de tumor van sommige patiënten zich tijdens de wachttijd zo ver had ontwikkeld dat de eerste diagnose onbruikbaar was geworden.

De voorzitter van de NWHHT, dr. J. Kaanders, noemt de wachttijden onacceptabel. Hij zegt niet te kunnen bewijzen dat patiënten door de wachtlijsten overlijden. „Wel mag verwacht worden dat mensen onnodig aan hun ziekte overlijden.” Als mensen geopereerd moeten worden maar dat niet meer kan, kunnen zij alternatieven krijgen zoals bestraling- en chemotherapie. Dat is in die individuele gevallen een tweede behandelingskeuze, waarbij de kans op genezing aanzienlijk kleiner is.

De NWHHT heeft het rapport met een verzoek om snelle maatregelen opgestuurd naar de minister van Volksgezondheid, de Inspectie voor Gezondheidszorg en het parlement. SP-kamerlid Kant ontkent dat laatste. Niemand reageerde spontaan, maar na aandringen mag de werkgroep het rapport eind deze maand alsnog met het ministerie bespreken.

Als grootste knelpunten noemt Kaanders het gebrek aan personeel in operatiekamers en het gebrek aan geschoolde medewerkers en materieel voor radiotherapie. Voor radiotherapie heeft de minister enige tijd geleden veel geld uitgetrokken, maar het duurt een jaar of drie voordat patiënten wat van die investering merken.

Het Nederlands Kanker Instituut meldt nu dat de wachtlijst is weggewerkt doordat de instelling elders capaciteit heeft ingekocht. Het is een van de kortetermijnoplossingen die de NWHHT zelf opperde. Maar volgens Kaanders moet de minister hoofd- en halskanker erkennen als een ziekte met een hoge prioriteit en moet zij ziekenhuizen ertoe aansporen patiënten binnen de verantwoorde termijnen te behandelen. Deze problematiek is juist typisch voor academische ziekenhuizen, omdat zij de moeilijke gevallen krijgen en niet meer kunnen doorverwijzen.

De Tweede Kamer wil zo snel mogelijk in een debat uitleg van minister Borst van Volksgezondheid over de kwestie. Kant verweet Borst eind vorig jaar al dat er honderden doden vielen door het tekort aan plaatsen op de intensieve zorg (IC). Kant verwees toen naar beweringen van medisch specialisten. De bewindsvrouw wilde dat directe verband niet leggen.

Kant noemt de conclusies van de werkgroep „hard.” Een vertaling naar totale aantallen doden is volgens haar niet zo belangrijk. „Ik wil van de minister een erkenning dat het zo is. De ernstige consequenties moeten doordringen. De urgentie om het te veranderen moet groter zijn. Nu zien mensen en bestuurders wachtlijsten alleen maar als vervelend, maar het gaat veel verder. Ze hebben voor velen fatale gevolgen”, aldus Kant.