„De gigantische ijsbergen, bergketens en de leegheid van het poolplateau knoeien met je geest, terwijl het klimaat het bloed in je aderen doet stollen. Het is er prachtig en sereen, wild en gewelddadig, en de schaal is zo goed als onpeilbaar. Dichter bij een bezoek aan een andere planeet kom je niet.”

Heeft u er zin in gekregen? U zou niet eerste zijn die zich laat verleiden door de reclameteksten van touroperators of reisgidsen. Tijdens het seizoen 2004-2005 verkozen 27.950 mensen Antarctica boven een zwoelere bestemming (het binnenland van Antarctica haalt tijdens de warmste maand gemiddeld -35 graden, en zelfs aan de kust is 5 graden boven nul het heetste waarop u kan hopen). Het is nog peperduur ook, maar een visum heeft u niet nodig: niemand bezit Antarctica.

Op twaalf jaar tijd is het aantal cruisepassagiers -de overgrote meerderheid van de toeristen bewondert Antarctica vanaf een schip- verdrievoudigd. Waren er in 1996-1997 nog maar 106 mensen die zich aan landtoerisme waagden, nu zijn het er al 878, en hun activiteitenwaaier neemt steeds toe. Waarom niet kamperen, bergbeklimmen, kajakken of zelfs diepzeeduiken op Antarctica?

Rustiger mensen vergapen zich vanuit een vliegtuig aan het landschap. Van alle toeristen komt ruim 40 procent uit de Verenigde Staten, maar ook heel wat Britten en Duitsers hebben de nieuwe bestemming ontdekt.

Niet iedereen is even blij met de toenemende populariteit van Antarctica als vakantiebestemming. VN-secretaris-generaal Kofi Annan drukt deze week zijn bezorgdheid uit over de verschillende bedreigingen voor wat volgens hem vooral een natuurreservaat moet zijn, gewijd aan rust en wetenschap. Hij verwijst naar de voortdurende illegale visvangst op ijsheek, bioprospectie (de studie van bodem, planten en dieren in de hoop op basismateriaal voor nieuwe geneesmiddelen), klimaatverandering en het aftakelen van de ozonlaag, maar ook naar toerisme.

Antarctica is groot (ruim 330 keer Nederland), maar het toerisme concentreert zich in enkele ijsvrije gebieden (vooral het Antarctisch Schiereiland ten zuiden van Zuid-Amerika) gedurende enkele maanden van het jaar.

De Verenigde Naties maken zich in een recent rapport vooral bezorgd over het ontbreken van internationale afspraken over landtoerisme en avontuurlijk toerisme. De 45 lidstaten van het in 1961 van kracht geworden Antarcticaverdrag (waaronder België en Nederland) beslisten al dat ze beter informatie gaan uitwisselen en werken aan regionale toeristische richtlijnen. Maar voor een algemeen verdrag over het Antarctisch toerisme liggen de meningen nog steeds te ver uit elkaar.

Er zijn momenteel 69 touroperators lid van de in 1991 opgerichte Internationale Vereniging van Antarctica-touroperators (IAATO). Die legt zichzelf een reeks richtlijnen voor duurzaam toerisme op, waaronder maatregelen om te voorkomen dat de toeristen ziekten overbrengen naar of verspreiden over Antarctica. Maar niemand is gemachtigd de IAATO te controleren en lidmaatschap is vrijwillig.