Ook zijn ze van plan het ’Kwartje van Kok’, de in 1991 doorgevoerde verhoging van de benzineaccijns, via een omweg terug te geven aan de automobilisten.

VVD-fractievoorzitter Zalm zei na het overleg met informateur Donner een „flexibler” bouwbeleid te willen dan Pronk heeft voorgesteld in zijn belangrijkte beleidsdocument, de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening. Dat beleid is volgens VVD-bronnen toe aan „een grondige revisie”.

Balkenende (CDA) is het met Zalm eens en vindt ook dat het „landelijk gebied niet op slot mag”. Herben (LPF) wil de leefbaarheid in de steden verbeteren en daar werken en wonen beter op elkaar afstemmen. Hij pleit voor een sturende rol van de provincie om te voorkomen dat gemeenten elkaar beconcurreren bij de aanleg van bedrijfsterreinen. Ook moeten gemeenten in staat zijn de woningbehoefte van de eigen bevolking op te vangen.

De onderhandelaars zijn ook van plan het ’Kwartje van Kok’ via een omweg terug te sluizen naar de automobilisten. De accijns op een liter benzine werd in 1991 op voorstel van toenmalig minister Kok van Financiën met 25 cent verhoogd. Dat bedrag krijgen de automobilsten niet terug via verlaging van de benzineprijs aan de pomp, maar zou kunnen terugvloeien door bijvoorbeeld de motorrijtuigenbelasting te verlagen en meer in nieuwe wegen te investeren.

Maandag bleek ook dat CDA, LPF en VVD terughoudend zijn om nieuwe landen te laten toetreden tot de Europese Unie. De tien kandidaat-lidstaten moeten elk afzonderlijk strikt beoordeeld worden op het voldoen van de criteria die hiervoor gelden. Bovendien wil de VVD dat er eerst duidelijkheid komt over de toekomst van de Europese landbouwfondsen en de Structuurfondsen voor steun aan de regio’s, om zo de afdrachten aan de Europese Unie beperkt te houden. De LPF wilde eerder een referendum over de uitbreiding, maar Herben zei hieraan niet per se te willen vasthouden.

Hij zei een „middenpositie” in te nemen bij het budget voor ontwikkelingssamenwerking. De VVD wil dat beperken tot 0,7 procent van het bruto binnenlands product, terwijl het CDA wil doorgaan met 0,8 procent.

Ook over gasboringen onder de Waddenzee zijn de onderhandelaars het niet eens. De VVD vindt dat geboord kan worden, omdat te voldoen is aan alle milieu-eisen. Het CDA is tegen. Ook hier zit de LPF in het midden, aldus Herben. Hij „staat niet te popelen” om tot boren over te gaan, maar wil dat wel doen als er een economische behoefte is aan het gas.

Na zes dagen onderhandelen waarbij alle onderwerpen tenminste één keer aan bod zijn geweest, toonden alle drie partijen zich tevreden over het verloop. „Ik kan hier moeilijk treurig over zijn, terwijl ik nog niet eens echt dingen naar me toe heb getrokken”, aldus Zalm. Ook Balkenende is „heel tevreden”. „Een gedegen financieel beleid, meer aandacht voor veiligheid en de afschaffing van de kilometerheffing zijn al binnen.” Ook Herben is van mening dat „veel dingen onze kant zijn opgeschoven”.

De drie onderhandelaars benadrukten wel dat de partijen vooral overeenstemming hebben bereikt op terreinen waar de standpunten toch al dicht bij elkaar lagen. Over andere onderwerpen, zoals de WAO, zal hard moeten worden onderhandeld, voorspelde Balkenende.

Zalm is dinsdag in zijn hoedanigheid als demissionair minister bij een vergadering van Europese ministers van Financiën. De onderhandelaars komen dan niet bijeen. Informateur Donner legt woensdagmorgen een agenda voor aan de onderhandelaars over het verdere verloop van de besprekingen.