Afgelopen zaterdag debatteerde de PvdA voor het eerst over de verkiezingsnederlaag van bijna drie weken geleden. Daarbij werd de fractie bijna gehalveerd, namelijk van 45 naar 23 zetels.

Omdat lijsttrekker Melkert zich op de avond van de verkiezingen terugtrok en de huidige fractievoorzitter, mevrouw Van Nieuwenhoven, zeer waarschijnlijk niet beschikbaar is, moet de PvdA op zoek naar een nieuwe politieke leider, die tevens de voorzittershamer van de fractie zal hanteren.

Een overgroot deel van het Politiek Forum in de PvdA, dat zaterdag in Utrecht bijeenkwam, adviseerde het partijbestuur om een referendum onder de ruim 60.000 leden te organiseren. Er was nog enige discussie over het moment; voor of na de Kerst, maar de meerderheid koos voor een referendum nog dit jaar. De PvdA’ers willen graag voor de verkiezingen van Provinciale Staten, in maart volgend jaar, een nieuwe politieke leider hebben.

Wie de mogelijke kandidaten zijn, is nog niet duidelijk. Drie namen worden regelmatig genoemd: staatssecretaris Bos van Financiën, staatssecretaris Benschop van Buitenlandse Zaken en vice-fractievoorzitter Duivesteijn. Laatstgenoemde wil de partij het liefst verlinksen, terwijl iemand als Benschop de centrumlinkse koers van dit moment wil vasthouden. Tegelijk met de strijd om het fractievoorzitterschap zal dus ook een discussie over de politieke koers plaatshebben.

Fractievoorzitter Van Nieuwenhoven kondigde zaterdag aan dat de PvdA-kamerleden zich over twee weken gaan bezinnen over de manier van oppositie voeren. Daarbij zullen ook eerste tien nieuwe kandidaat-kamerleden van de lijst zijn betrokken. Op die dag zal volgens Van Nieuwenhoven tevens blijken of er zich nog oudgedienden terugtrekken uit de Kamer ten gunste van nieuwkomers. Minister Pronk van VROM en staatssecretaris Vliegenthart van VWS hebben hun zetels reeds afgestaan.

PvdA-voorzitter Koole en de teruggetreden lijsttrekker Melkert benadrukten zaterdag dat de PvdA in de komende maanden hard moet werken om het vertrouwen van de kiezers terug te winnen.

Koole erkende dat zijn partij geen antwoord heeft gegeven op de problemen die zijn ontstaan in wijken waar veel migranten wonen. Ook veel leden van het Politiek Forum legden daar de nadruk op. De inwoners van veel oude stadswijken stemmen traditioneel PvdA, maar keerden zich 15 mei massaal naar de Lijst Pim Fortuyn.

PvdA-voorzitter Koole zei dat het partijbestuur op korte termijn komt met twee notities over vernieuwing van de partij. De ene zal gaan over organisatorische veranderingen en de tweede over de inhoudelijke vernieuwing.