Dat bleek vrijdag na een eerste week van onderhandelen onder leiding van informateur Donner. Om te komen tot een gekozen burgemeester moet de grondwet worden gewijzigd. De partijen hebben vrijdag afgesproken dat ze hiertoe overgaan. Een wijziging van de grondwet moet door een volgend parlement worden bekrachtigd, en dat kan dus nog jaren duren.

Het is nog onduidelijk of alle gemeenten een gekozen burgemeester moeten krijgen, of dat dit alleen geldt voor de grote steden. Ook is nog onduidelijk of dit gepaard gaat met nieuwe bevoegdheden van de burgemeester, zoals het samenstellen van het college van burgemeester en wethouders.

Duidelijk is wel dat de onderhandelaars Zalm (VVD), Balkenende (CDA) en Herben (LPF) afwillen van de huidige praktijk, waarbij de gemeenteraad twee kandidaten voordraagt bij de minister van Binnenlandse Zaken. Dit is onder de paarse coalitie ingevoerd, maar zowel Zalm als Balkenende vindt dit vlees noch vis. Het gaat niet om een gekozen burgemeester en ook niet om een benoemde burgemeester.

Dat Balkende en Zalm op het punt van de burgemeester hebben toegegeven aan de LPF, betekent dat de wens van Fortuyn om tot een gekozen premier te komen, niet doorgaat.

Het besluit van de vorige coalitie om te komen tot een referendum waarbij burgers wetten ongedaan kunnen maken nadat die door het parlement zijn goedgekeurd, hebben de drie onderhandelaars vrijdag van tafel geveegd. De desbetreffende wijziging van de grondwet wordt niet opnieuw ingediend. Het referendum leidde in de vorige regeerperiode nog tot de ”nacht van Wiegel” en een kortstondige kabinetscrisis, die gelijmd kon worden door nieuwe toezeggingen over het referendum te doen aan D66.

CDA, VVD en LPF vinden dat er rust moet komen in het onderwijs. Het ministerie moet niet meer alles met circulaires tot in detail regelen, maar de scholen moeten meer beleidsvrijheid krijgen.

Gekomen aan het einde van de eerste week van onderhandelen, bleef informateur Donner terughoudend met uitspraken over de slagingskans van deze centrumrechtse coalitie. „Het is niet mijn taak daar nu uitspraken over te doen. Bovendien moet je een broedende kip niet storen.”

Het is volgens Donner onjuist om te denken dat de samenwerking tussen VVD, CDA en LPF nu wel „gepiept” is. „Er valt nog heel wat te bespreken”, aldus de informateur. Belangrijk vindt hij dat de partijen klaarblijkelijk de wil hebben er samen uit te komen. „Daarbij is het wel gemakkelijk dat ik niet met mensen spreek die het héle politieke spectrum omvatten.” Het tempo van de besprekingen valt Donner tot dusver niet tegen.