Van de ganzen en eenden die najaar en winter in Nederland doorbrengen, komt een klein aantal vogels uit het uitbraakgebied in Rusland mogelijk naar Nederland, zegt Van der Have. Op dit moment is er vrij weinig bekend over de trekroutes van wilde watervogels.

De vindplaats van geringde vogels verschaft inzicht in de verspreiding van de dieren. „We beschikken over heel beperkte ringgegevens en weten niet of de waargenomen trekbanen nu nog actueel zijn,” aldus Van der Have. Schattingen van de aantallen dieren vanuit de Zuid-Oeral die in Nederland overwinteren, lopen uiteen van 1000 tot 20.000 watervogels.

Of de trekvogels een reëel gevaar vormen voor pluimvee is niet bekend. „De kans op besmetting via transport en verspreiding door mensen is veel groter”, stelt professor M. C. de Jong, veterinair epidemioloog aan de Wageningen Universiteit en lid van de commissie van deskundigen die de ophokplicht heeft aanbevolen.

Sinds 22 augustus mag commercieel gehouden pluimvee, zoals scharrel- en biologische kippen, niet meer buiten lopen.

Om de kans op het ontstaan van vogelgriep via transport te verkleinen, is een handelsverbod met Rusland ingesteld. Overdracht kan echter ook via mensen gaan. „De verspreiding gaat vooral via personen die professioneel met kippen in aanraking komen”, aldus De Jong.

Volgens De Jong is het besluit tot ophokken, ondanks een groter risico van de kant van transport en mensen, genomen omdat de te verwachten schade als gevolg van een griepepidemie enorm is. „Massale ziekte veroorzaakt grote economische schade. Veel dieren zullen voortijdig gedood worden om verspreiding te voorkomen. Daarbij komt het gevaar dat mensen ziek worden door direct contact.”

Belangrijk is ook het risico op een pandemie. De vogelgriepvariant H5N1 die in de watervogels in Rusland opdook, heeft in Zuidoost-Azië al ten minste 58 mensen het leven gekost.

Het virus kan zich nog niet tussen mensen onderling verspreiden. Onderzoekers vrezen dat het griepvirus deze eigenschap zal ontwikkelen en wereldwijd miljoenen slachtoffers zal eisen.

Professor E. Stassen, ethica aan de Universiteit Wageningen, plaatst de ophokplicht in Nederland in een historisch kader. „De afgelopen jaren hebben we uitbraken van varkenspest, mond- en klauwzeer en vogelpest gehad. Alle drie zijn dat zeer besmettelijke en ernstige ziekten voor dieren. Vanwege de grote gevolgen van een nieuwe uitbraak lijkt ophokplicht nu dus verdedigbaar.”

Ook verklaart het waarom de kippen in Nederland op stok moeten, terwijl Europa besloot dat het niet noodzakelijk is. „Nog een keer vogelpest zou dramatische gevolgen hebben voor bedrijven.”