Nu zijn we een paar maanden verder. Er dient zich ineens ander materiaal aan. De regering denkt dat we na de lasten te hebben gehad nu mogen gaan profiteren van de lusten van eerdere bezuinigingsoperaties. De economie trekt inderdaad op dit moment wat aan. Als gevolg daarvan heeft het kabinet ook een flinke meevaller in de belastinginkomsten. Circa 1 miljard euro van dat geld wil het kabinet gebruiken voor lastenverlichting en koopkrachtreparatie. Hoe dat bedrag wordt verdeeld, is nog niet duidelijk. Wel is al bekend dat er 200 miljoen euro extra beschikbaar komt voor kinderopvang en dat 100 miljoen euro wordt gebruikt om volgend jaar de benzineaccijns te bevriezen.

Tunnel
Er is ook minder leuk nieuws: de energieprijzen rijzen de pan uit en zadelen de bevolking op met een flinke lastenverzwaring. Tot nu toe hebben de fors hogere olieprijzen echter niet of nauwelijks tot een daling van het benzinegebruik geleid. Het is echter niet denkbeeldig dat dit toch de economische activiteit nog gaat afremmen. Er komt wel een effect bij: hoge olieprijzen leiden tot onverwacht hoge overheidsinkomsten. De extra aardgasbaten worden geschat op zo’n 1,5 miljard euro. Het kabinet stort dit geld in een speciaal fonds en gaat daar een aantal uitgaven op het gebied van milieu en onderwijs mee financieren. Voor duurzame energie wordt 400 miljoen vrijgemaakt. Voor de bouw van scholen voor het praktijkonderwijs komt 300 miljoen extra beschikbaar. Voor het beroepsonderwijs wordt 100 miljoen uitgetrokken en voor monumentenzorg komt eenzelfde bedrag beschikbaar.

Zijn we nu het dieptepunt gepasseerd en op de goede weg? Het CPB denkt van wel en spreekt in een recent persbericht over „licht aan het eind van de tunnel.” Het verwacht voor volgend jaar een groei van 2 procent. Dat is bijna even hoog als de gemiddelde groei in de andere Europese landen. De belangrijkste reden is niet zozeer het succesvolle bezuinigingsbeleid van het kabinet-Balkenende alswel het verwachte herstel van de wereldhandel. Door de ingezette loonmatiging, die zich uit in de vorm van verbeterde winstgevendheid van het bedrijfsleven en minder verlies van marktaandeel, kan Nederland daar hopelijk nu ook van profiteren. Bovendien lijken er, na jaren van bezuinigingen, lastenverzwaringen en stijgende pensioenpremies, de komende tijd meer mogelijkheden voor stimulering van de economie door extra overheidsbestedingen en enige lastenverlichting.

Walmend
Tijd voor een nieuwe voorspelling…? Bij voorspellingen is één ding van tevoren zeker, namelijk dat het altijd anders zal gaan. Wat dat betreft kunnen de directeur van het CPB en die van het KNMI, als ze elkaar kennen, wel bij elkaar uithuilen. Zowel de economie als het weer is slecht en moeilijk voorspelbaar. Dat ligt niet noodzakelijk aan fouten in de indrukwekkende berekeningen of beperkend elektronisch rekentuig. Waar het aan schort, is dat er onberekenbare invloeden in het spel zijn waarop de voorspellers geen vat hebben.

Moeten we het CPB en het KNMI dan maar opheffen? Nee. Het gaat er niet om dat ze precies of bijna goed voorspellen. Ze zijn al nuttig als we zonder hun inbreng nog minder van de toekomst zouden weten. En dat lijkt me inderdaad het geval. Hun voorspellingen zijn net iets meer dan een gok. Een walmend lichtpuntje in een ruimte die anders volstrekt duister zou zijn. Het zou dom zijn zo’n kaarsje uit te blazen omdat we liever een helder schijnsel zouden hebben. Het alternatief is niet dat heldere licht, maar eerder volslagen duisternis.

Orakels
Er is nog een overeenkomst tussen de economie en het weer. Iedereen heeft er (zogenaamd) verstand van. Het KNMI en het CPB mogen dan unieke orakels zijn, er zijn er genoeg die het beter weten. Vooralsnog lijkt me dat geen reden om het economische voorspellen, toch een vak apart, naar Rotterdam of Groningen of nog elders te verplaatsen. Natuurlijk mogen anderen ook hun mening geven. Hopelijk leidt dat ertoe dat ze bij het CPB in den Haag hun werk nog nauwlettender doen en blijven streven naar verbetering van hun voorspeltechniek.

Al die menselijke rekenkunst blijft echter behept met onzekerheden. Evenmin als het weer heeft de mens de economie in de hand. Er wordt wel gezegd dat men zich in de landbouw afhankelijker weet omdat men dichter bij de natuur leeft. Het zou goed zijn als dat gevoelen breder aanwezig bleek. Het gebed om het dagelijks brood en Gods zegen in business en beroep is belangrijker dan de laatste voorspelde wisselkoers voor volgend jaar.

De auteur is universitair docent aan Wageningen Universiteit.