”Verlies”
Auteur: Nicci French
Uitgeverij: Stichting CPNB, Amsterdam, 2002
ISBN 90 74336 71 X
Pagina’s: 96
Prijs: in juni gratis bij aankoop van ten minste € 13,45 aan Nederlandstalige boeken; Titel: ”Het wrak”
Auteur: Johan Klein Haneveld
Uitgeverij: Voorhoeve, Kampen, 2002
ISBN 90 297 1725 4
Pagina’s: 96
Prijs: in juni € 2,50; daarna € 6,95.

Net als in de Boekenweek verschijnen er tijdens de Maand van het Spannende Boek -juni- twee actieboekjes: de gratis novelle ”Verlies” van het Engelse schrijversduo Nicci French en haar aantrekkelijk geprijsde christelijke tegenhanger ”Het wrak” van de Nederlandse auteur Johan Klein Haneveld. De eerstgenoemde uitgave toont ondubbelzinnig het bestaansrecht van de tweede aan.

Nicci French (een samentrekking van Nicci Gerrard en Sean French) schreef in opdracht van de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) een geschenkboekje dat komende maand cadeau wordt gedaan bij de aankoop van Nederlandstalige boeken.

Het verhaal is even intrigerend als eenvoudig. Tijdens de vakantie verdrinkt het zoontje van Stella en Rick in het zwembad bij de gehuurde woning. De vijfjarige Rory kan niet zwemmen. Wanneer hij even aan de aandacht van zijn ouders ontsnapt, gaat het mis. Stella vindt haar jongste kind levenloos op de bodem.

Rick, Stella en de tienjarige Max verwerken het verlies alledrie op een eigen manier. Rick zwelgt in zijn verdriet en raakt aan de drank, Max haalt op school allerlei kattenkwaad uit en Stella ruimt de kamer van Rory leeg. Bij haar willen de tranen niet komen.

Gaandeweg blijkt het drama de menselijke verhoudingen in het kleine gezinnetje grondig te hebben verstoord. Wás het wel een ongeluk? Rory was altijd zo bang voor water. Waarom gedraagt Stella zich zo onbewogen? En waarom zet de therapeut van Rick plotseling een punt achter de behandeling? Bij beiden groei een wantrouwen tegen de ander waarover ze niet kunnen praten. „Als iemand je iets vertelt, wurmt het zich misschien langzaam bij je naar binnen en dan raak je het niet meer kwijt. Misschien wil je het graag vergeten, maar het gaat niet meer weg. Het zit altijd tussen ons in. Wie zegt dat woorden geen pijn doen? Het zijn de gevaarlijkste wapens die we hebben. Je kunt met één woord alles kapot maken. Daar is geen kunst aan”, vertrouwt Stella een vriendin toe.

De ontknoping is onthutsend. Rory is inderdaad niet per ongeluk verdronken.

Nicci Gerrard en Sean French hebben onmiskenbaar talent. De term ”literaire thriller” op de cover is niet helemaal onterecht. ”Psychologische thriller” was misschien nog beter geweest. Toch is de afloop niet helemaal bevredigend. Aan het einde van het verhaal lijkt (bijna) alles op zijn pootjes terecht te komen. De dader zal toch levenslang een bijna ondragelijke last met zich mee moeten dragen. Hoe gaat hij daarmee om? Die vraag blijft levensgroot in de ruimte hangen. In dat opzicht begint het verhaal pas waar het boekje eindigt.

Een veel groter bezwaar is het taalgebruik in het boekje. Mogelijk zijn de schrijvers daar debet aan, maar waarschijnlijk heeft de vertaler hier ook forse steken laten vallen. In geen geval hadden de ijselijke vloeken die Rick er in zijn woede uitkraamt en het misbruik van Jezus’ naam in deze uitgave mogen verschijnen. Zeker niet als bedacht wordt dat het boekje als presentje massaal gratis wordt aangeboden. Alsof je een fruitbakje weggeeft met een paar giftige bessen erin. Een nare, volstrekt onnodige misser van het CPNB. En dat is meer dan jammer, want ”Verlies” heeft als verhaal beduidend meer diepgang dan het niemendalletje van Ferdinandusse dat vorig jaar dienstdeed als geschenkboekje.

Reuzenbaars
Gelukkig is er een verantwoord, zij het niet gratis, alternatief. Het Christelijk Lektuurkontakt (CLK) en de Stichting Samenwerkende Christelijke Boekhandels (SSCB) hebben Johan Klein Haneveld aangetrokken om een christelijk actieboekje te schrijven. Klein Haneveld debuteerde vorig jaar met ”Neptunus”, een sciencefictionachtige thriller met een ruimteschip in de hoofdrol.

Dit keer speelt het drama zich af rond een ander schip: het wrak van de Daedalus, dat ergens bij Australië op de zeebodem ligt. Een duiker die het schip wil onderzoeken verdwijnt plotseling. Zijn collega wordt verdacht van moord, maar dan blijkt zich in het wrak een gigantische, agressieve reuzenbaars op te houden. Kelly Jameson, wetenschappelijk onderzoeker van de oceaan en van het koraalrif, wordt ingeschakeld om het dier op te sporen.

Er is echter meer aan de hand. Het wrak herbergt niet alleen een gevaarlijke vis, maar ook een ander dodelijk geheim: een supergeheim laserwapen dat onderdeel is van het Amerikaanse antiraketschild. Een gewild object voor iemand die even grof geld wil verdienen. Landen als China en Irak zijn maar al te graag bereid hiervoor diep in de buidel te tasten.

Klein Haneveld is erin geslaagd een spannend boekje te schrijven met een verrassende ontknoping. En passant geeft hij een aardig beeld van het onderwaterleven. Het verhaal is prima toegesneden op de beschikbare omvang van 96 bladzijden, zonder overbodige of ingewikkelde zijpaden. Op een enkele plek had een scheutje meer dramatiek gemogen. Het moment van de uitschakeling van de dader beschrijft Klein Haneveld bijna laconiek: Hij „deed een stap naar achteren en struikelde over de rand van de boot. Met uitgespreide armen viel hij achterover.” Zo’n moment mag je als schrijver best wat uitvergroten.

Niettemin is het een mooi geschreven, overtuigend boekje, waarin Klein Haneveld zich af en toe van zijn humoristische kant laat zien. Dat hij een vleugje romantiek in het verhaal verwerkt, komt voor de lezer van ”Neptunus” niet als een verrassing. De slotzinnen van ”Het wrak”: „Zijn ogen bleven zonder ophouden in de hare kijken. „Ik wilde je vragen of je als je hersteld bent nog eens bij me wilt komen eten”, zei hij ernstig. „Ik heb namelijk een recept gevonden, waar ik zeker van weet dat je het heerlijk zult vinden.” Kelly probeerde haar stem niet te veel te laten trillen. „Dat lijkt me een geweldig plan”, antwoordde ze. „Wat is het?” Robert grinnikte. „Gegrilde zeebaarsfilet.””

Eigen bodem
Pluspunt is dat dit keer een Nederlandse auteur is gevonden. Vorig jaar kwamen CLK en SSCB met de Amerikaanse schrijver Alton Gansky op de proppen. Toen was het overigens de eerste keer dat er een christelijk alternatief was voor het seculiere actieboekje. Ik ben benieuwd of CPNB en CLK/SSCB er volgend jaar in slagen (weer) met iets van eigen bodem te komen. In een schrijversland als het onze moet dat toch lukken?

Belangrijker is echter dat de komende uitgaven van het CPNB hopelijk een christelijke variant van het actieboekje overbodig maken.