Zo’n 12 procent van deze verzoeken wijzen artsen van de hand, met name omdat ze vinden dat de patiënten in kwestie niet aan de criteria voldoen.

De onderzoekers M. C. Jansen- Van der Weide en B. Onwuteaka-Philipsen van het VU Medisch Centrum concluderen dat in een maandag verschenen artikel in het Amerikaanse Archives of Internal Medicine. Daarin wordt van 3614 Nederlandse huisartsen nagegaan hoe zij in de periode april 2000 tot december 2002 zijn omgaan met in totaal 2658 verzoeken tot levensbeëindiging van patiënten.

Het is voor het eerst dat de Nederlandse euthanasiepraktijk op deze manier in kaart wordt gebracht. „Voorgaande onderzoeken richtten zich niet op euthanasieverzoeken, maar alleen op de daadwerkelijk uitgevoerde gevallen”, aldus onderzoeker Onwuteaka-Philipsen.

Uit het onderzoek blijkt verder dat de patiënt in 13 procent van de gevallen overlijdt nadat het euthanasieverzoek is ingewilligd, maar voordat het door artsen kan worden uitgevoerd. Nog eens 13 procent overlijdt nog voordat de artsen eruit zijn wat ze met het verzoek zullen doen.

Sommige patiënten, eveneens zo’n 13 procent, zien af van euthanasie en trekken de eerder geuite stervenswens weer in. „Voor we aan het onderzoek begonnen, dachten we: Een euthanasieverzoek wordt óf ingewilligd, óf geweigerd”, zegt onderzoeker B. Onwuteaka-Philipsen. „De tussenliggende categorieën zijn echter behoorlijk groot, dus tussen beide uitersten ligt nog een heel gebied.”

Een belangrijke conclusie is volgens de onderzoeker dat de zorgvuldigheidseisen een grote rol spelen bij de weigering van artsen. „Artsen wijzen vooral verzoeken af bij patiënten die niet aan de criteria voldoen.” Ook opmerkelijk is dat het met name artsen onder de veertig zijn die euthanasieverzoeken weigeren. Volgens de onderzoekers kan dit komen doordat zij in hun loopbaan nog niet eerder met euthanasie te maken kregen en er om die reden onwennig tegenover staan. Een andere mogelijkheid is dat hun bereidheid tot euthanasie is gedaald, omdat zij door hun opleiding meer aan de weet zijn gekomen over palliatieve zorg.

Diepte-interviews met artsen moeten volgens Onwuteaka-Philipsen nu uitsluitsel gaan geven over de vraag waarom sommige patiënten hun stervenswens introkken. „Onduidelijk is of ze ervan afzagen omdat ze stervende waren, of omdat de arts zijn beslissing zo lang bleef opschorten dat ze dachten: Laat maar.”