Het rapport is opgenomen in de juni-editie van ”Life and Work”, het periodiek van de ”Kirk”, de Schotse volkskerk. Het betreft een onderzoek verricht door twee sociologen van de universiteit van Aberdeen, prof. Steve Bruce en Tony Glendinning. Initiatiefnemer is de generale synode van de kerk.

Uit de resultaten blijkt dat de Church of Scotland nauwelijks nog een plaats inneemt in het volksleven. Het aantal Schotten dat zegt tot geen enkele religie te behoren, is net zo hoog als het aantal dat verklaart lid van de kerk te zijn. De helft van degenen die beweren trouw aan de kerk te zijn, bezoekt minder dan één keer per jaar een dienst; slechts eenderde deel doet dit een of meer keren per maand.

Het rapport laat de „totale onverschilligheid” zien die er in Schotland heerst als het om de georganiseerde godsdienst gaat. De meeste inwoners willen zich daardoor niet laten beïnvloeden.

Toch is er geen bewijs dat de Schotten vijandig staan ten opzichte van religie. Bijna de helft van de onderzochte personen sprak zich zelfs positief uit over het gebed in openbare scholen.

Over de inmenging van kerkelijke leiders in politieke kwesties oordelen zij evenmin negatief. „Het lijkt erop dat Schotten er wel tevreden mee zijn dat de kerk de regering kapittelt over belangrijke zaken. Als ze hen maar niet vertelt hoe zij zich moeten gedragen”, aldus het rapport. Over seksueel gedrag of abortus kan de kerk zich dus maar beter niet uitlaten.

Na de Tweede Wereldoorlog kon de Kirk nog eenderde deel van de Schotse bevolking tot haar leden rekenen. In de daaropvolgende jaren daalde het kerkbezoek echter gestaag. In 1972 zag 43 procent nooit meer een kerk vanbinnen. Op dit moment ligt dit percentage op ruim 60.

Moet de Church of Scotland misschien marketingmethoden gaan gebruiken? is de vraag die ”Life and Work” aan verschillende figuren uit de reclame- en marketingwereld heeft voorgelegd. „In elk geval zullen haar soms negatieve en sombere rapporten haar imago niet opvijzelen”, reageert Ian Wright, directeur van Yellow M in Edinburgh.

Toch is er hoop voor de toekomst, concludeert Harry Reid, voormalig uitgever van het dagblad ”The Herald” in zijn nieuwe boek ”Outside verdict: an old Kirk in a New Scotland”. Als haar leden voortaan ongeveer 10 procent van hun inkomen aan de kerk zouden geven, zouden de financiële problemen snel zijn opgelost. Ook in het zendingswerk overzee zou flink moeten worden gesnoeid. „Thuis heeft de Kirk meer dan genoeg te doen.”

Verder zou zij veel geld moeten vrijmaken voor onder meer het aanstellen van jongerenwerkers en het opzetten van artistieke en creatieve projecten. De kerkelijke dienstencentra moeten worden verkocht en de centrale administratie dient naar een andere, centraler gelegen plaats te verkassen. „Dit vanwege de toenemende bezorgdheid van kerkleden over de bureaucratie en de hoge kosten.” Daarnaast pleit Reid voor het investeren in oecumenische relaties en activiteiten.