Dat blijkt uit de verkennende studie ”Grenzen aan de maatschappelijke opdracht van de school” van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Het rapport verschijnt morgen. In de SCP-studie komen twaalf deskundigen, toezichthouders en bestuurders uit alle denominaties in het onderwijs aan het woord.

De geïnterviewden constateren dat de opvoeding van kinderen thuis soms tekortschiet, dat ze onvoldoende verzorging krijgen, achterstanden hebben of problemen hebben met bijvoorbeeld justitie. Overheid en ouders verwachten dat de school helpt die problemen aan te pakken. Daarnaast moeten onderwijsinstellingen waarden en normen overdragen.

Onderwijzend personeel weet vaak niet of het al die extra taken moet oppakken en hoe het dat dan moet doen. „Er woedt een discussie binnen het onderwijs over wat de school wel en niet zou moeten doen”, zegt M. Turkenburg van het SCP in een toelichting op het rapport. Die discussie is losgebarsten omdat scholen tegenwoordig steeds meer vrijheid krijgen om zelf te bepalen hoe ze hun werk uitvoeren.

De scholen willen zelf graag meer autonomie, stelt Turkenburg. In de praktijk blijkt echter dat de belangen van de school en die van de maatschappij soms uiteenlopen. De samenleving ziet bijvoorbeeld het liefst dat jonge relschoppers niet op straat rondhangen, maar scholen zijn hen vaak liever kwijt dan rijk. Verder doen zich vragen voor als: Moet de school wel of niet maaltijden verstrekken aan leerlingen? en: Moet een onderwijsinstelling wel of niet psychiatrische hulp bieden aan die ene scholier?

Veel scholen weten niet hoe ze alle extra taken die zich aandienen, moeten oppakken. Bovendien zijn de scholen bang dat de uitvoering van die taken ten koste gaat van de primaire taak van de scholen, namelijk onderwijs geven. Het valt voor hen echter niet mee om de extra taken te negeren. Veel ervan zijn namelijk een voorwaarde om aan lesgeven toe te komen, stellen deskundigen in het SCP-rapport.

Dat voor de oplossing van problemen snel naar scholen wordt gekeken, is niet nieuw, zegt dr. G. van der Hoek, auteur van een recent verschenen SGP-brochure over de brede scholen. „Daar zit nu eenmaal de opgroeiende generatie. Maar het is niet correct als scholen daardoor onvoldoende toekomen aan hun eerste taak: vorming en opleiding.”

Dat betekent dat de overheid faciliteiten beschikbaar moet stellen, stelt Van der Hoek. „Extra formatie en toerusting van de leerkrachten. De extra taken moeten ook pedagogisch-didactisch verantwoord in te passen zijn. Scholen zuchten nu regelmatig onder het feit dat de overheid eventjes een taak, zoals de achterstandsbestrijding, bij ze neerlegt en zich dan omdraait. Dat kan dus niet.”