In de Volkskrant van maandag zegt Koenders dat de regering „spastisch omgaat” met informatie over de missie van ruim 160 Nederlandse commando’s en mariniers in Kandahar, in het zuiden van Afghanistan.

Onder hen is geestelijk verzorger ds. J. den Boer, predikant van de Hersteld Hervormde Kerk. Hij keert volgende week terug.

Defensie is zeer summier met informatie over de operatie. Aanvankelijk wilde men niet eens vertellen waar de speciale eenheden gelegerd waren.

In het diepste geheim bracht minister Kamp een bezoek aan de troepen. Foto’s van zijn reis verschenen in de Defensiekrant van 14 juli. Kamp was „onder de indruk van de barre omstandigheden, uitdagende terreingesteldheid en tropische hitte waarin de militairen moeten werken.”

De commando’s zijn al maanden in Afghanistan zonder dat precies duidelijk is wat ze daar doen. „Ze verspreiden zich over kleine dorpen, doen hun inlichtingenwerk en zetten hulpprojecten op voor de straatarme bevolking”, aldus de Defensiekrant.

Koenders -begin vorige maand met enkele collega’s op bezoek in Afghanistan- is daar niet tevreden mee. „Als Kamer hoeven we geen operationele informatie te hebben. Maar ik verwacht na het reces van de minister wel meer openheid. Zo laat hij in het midden of Nederlandse troepen Taliban-aanhangers, al-Qaida-strijders en anderen gevangen mogen nemen. Een Britse generaal, de plaatsvervanger van de Amerikaan die de strijd tegen het terrorisme in Afghanistan leidt, vertelde ons dat de Nederlanders wel degelijk mensen gevangen kunnen nemen.”

Volgens Koenders werkt Nederland, omdat het Amerikaanse speciale eenheden ondersteunt, daarmee direct of indirect mee aan behandeling van krijgsgevangenen die in strijd is met internationaal recht.

De PvdA is fel gekant tegen de manier waarop de Amerikanen met gevangenen omspringen in Afghanistan en op de basis Guantanamo Bay in Cuba. Samen met de SP en GroenLinks stemde de PvdA dit voorjaar tegen de missie, vooral vanwege onduidelijkheid over de vraag wat er met eventuele krijgsgevangenen zou gaan gebeuren.

Bij het vertrek van de commando’s in april van dit jaar zei de directeur operaties van het ministerie van Defensie, generaal-majoor P. Cobelens, dat de militairen moeten voorkomen dat restanten van terroristische organisaties als al-Qaida en Taliban zich kunnen hergroeperen.

Om dat te bereiken „moet je de oorlog bij hen brengen, anders brengen zij de oorlog naar jou.” Overigens stelde Cobelens bij die gelegenheid dat „gevangenen alleen worden gemaakt door de Amerikanen.”

Defensie is zeer actief in Afghanistan. Binnenkort zijn er ongeveer 1500 Nederlandse militairen in het land. Minister Kamp heeft een- en andermaal laten weten Afghanistan te zien als speerpunt.

De 160 commando’s en drie Chinook-transporthelikopters (een vierde stortte vorige week neer) zijn in het land onder de vlag van de Operatie Enduring Freedom, de internationale strijd tegen het terrorisme.

Voor de NAVO-missie ISAF opereren enkele Nederlandse F-16’s vanaf de luchthaven van Kabul. In het noorden van Afghanistan steunen ongeveer 150 Nederlandse militairen de autoriteiten van de provincie Baghlan bij de wederopbouw.

De komende dagen vertrekt een mariniersbataljon van 750 man naar Afghanistan. Ze ondersteunen ISAF en de Afghaanse regering bij de verkiezingen op 18 september.

De eerste honderd mariniers zaten vrijdagavond al klaar in een vliegtuig op vliegveld Eindhoven om te vertrekken. Het toestel, een commercieel chartervliegtuig, kreeg echter voor een land op de route naar Kabul geen overvliegrechten. Defensie wilde niet zeggen om welk land het ging.

De mariniers vertrekken nu naar alle waarschijnlijkheid morgen. Dan heeft Defensie weer de beschikking over een eigen KDC-10-transportvliegtuig waarvoor de overvliegrechten op de vliegroute naar Afghanistan al zijn geregeld.