De ongekend forse, bijna ondiplomatieke uitspraak van het Vaticaan is de voorlopig laatste uit een serie als gevolg van een toespraak van paus Benedictus XVI, zes dagen geleden. De paus had tijdens zijn wekelijks angelusgebed op zondag de aanslagen veroordeeld die hadden plaatsgevonden in Groot-Brittannië, Egypte, Turkije en Irak. De volgende dag riep Nimrod Barkan, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, de nuntius (pauselijke ambassadeur) op het matje wegens het feit dat de paus de aanslag van 12 juli in Netanya niet had genoemd. Bij deze aanslag kwamen vijf personen om het leven.

Navarro-Valls reageerde daarop door de kritiek „een voorwendsel” te noemen. Volgens de woordvoerder noemde de paus alleen de aanslagen die die week hadden plaatsgevonden. Kennelijk hoorden daar de mislukte aanslagen van Londen ook bij.

De verbale oorlog tussen het Vaticaan en Israël kreeg begin deze week een vervolg door uitspraken van Barkan in de krant Jerusalem Post. Daarin zei de minister te hopen dat „met de nieuwe paus een pagina wordt omgeslagen” en aanslagen op Israëlische doelen voortaan wél worden veroordeeld. Kennelijk werd daarmee bedoeld dat Johannes Paulus II te weinig heeft gedaan. Navarro-Valls reageerde daar donderdagmiddag ongekend heftig op door een drie pagina’s tellende verklaring uit te geven met een opsomming van alle keren waarbij Johannes Paulus zich in de loop der jaren in het voordeel van Israël heeft uitgelaten.

Dat twee diplomatieke grootmachten -de Vaticaanse diplomatie is zelfs de oudste ter wereld-het met elkaar in het openbaar aan de stok hebben, is illustratief voor de verhouding tussen beide landen, die al ruim tien jaar met elkaar in zeer moeizame bespreking zijn over onder meer de juridisch status van kerkelijke goederen in het Heilig Land. Van Israëlische zijde wordt het Vaticaan wegens de door de kerk ooit gestimuleerde jodenhaat gewantrouwd, ook al zorgde Johannes Paulus voor een sterke verbetering van het vertrouwen.

Israël vindt dat het Vaticaan met twee maten meet en feitelijk de kant kiest van de Palestijnen. Het Vaticaan op zijn beurt probeert de slinkende christelijke bevolking in Israël te beschermen, ook al is het vreemd dat christenen in de Palestijnse gebieden aan hun lot worden overgelaten. Wat ook speelt, is het feit dat Benedictus XVI sinds het begin van zijn pontificaat meer toenadering heeft gezocht tot de joden dan tot de islam. Dat heeft kwaad bloed gezet bij moslims. Een bekoeling van de relaties met Israël doet goed aan de verhouding met de moslims. En die kunnen nu maar beter te vriend worden gehouden.