„Het zou mij verrassen als hij in hoger beroep wil gaan”, zei zijn advocaat, mr. J. P. Plasman, dinsdagavond. De raadsman sprak van een goed, eenvoudig en duidelijk vonnis. Er zitten volgens hem goede overwegingen in. Plasman noemde met name de redenering dat de enig passende straf levenslang is, waarbij de rechtbank zich vooral baseert op uitlatingen van B.

Dat B. in de gevangenis geen contact met andere gedetineerden mag hebben, komt op Plasman „wat overspannen” over. Iemand levenslang volledig isoleren kan volgens Plasman niet, omdat zo’n maatregel in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Het proces tegen B. was voor Plasman op het laatst een „rare zaak.” Hij heeft het niet eerder meegemaakt dat iemand die levenslange celstraf dreigt te krijgen zich niet verdedigt of laat verdedigen. Plasman zei dat hij dit wel kan begrijpen: B. heeft duidelijk gemaakt dat hij uit overtuiging heeft gehandeld, dat hij de volledige verantwoordelijkheid voor zijn daden neemt en dat hij wist dat een levenslange gevangenisstraf de consequentie zou kunnen zijn.

Levenslang betekent in Nederland ook daadwerkelijk dat de veroordeelde de rest van zijn leven in de cel moet doorbrengen. Alleen de Koningin kan gratie verlenen aan iemand die tot deze zwaarste straf is veroordeeld. Dat is sinds 1969 echter niet meer voorgekomen.

Het openbaar ministerie is „heel tevreden” met de uitspraak. Eind deze week zal justitie bepalen of zij toch in hoger beroep gaat, zei persofficier H. Festen. Justitie is het er namelijk niet mee eens dat B. zijn actief en passief kiesrecht mag behouden.

De 27-jarige Amsterdammer van Marokkaanse afkomst is de eerste verdachte in Nederland die is veroordeeld voor een moord met terroristisch oogmerk. De wet die dit regelt, is vorig jaar augustus in werking getreden en heeft een verzwarende werking voor de strafmaat. „De verdachte heeft welbewust beoogd de Nederlandse bevolking vrees aan te jagen”, stelde rechtbankpresident mr. U. Bentinck.

De 47-jarige filmmaker en columnist werd door B. van zijn fiets geschoten. De dader sneed vervolgens de keel van Van Gogh door en bevestigde een brief op zijn lichaam. Vervolgens herlaadde B. zijn vuurwapen en liep richting Oosterpark, waarna een vuurgevecht met politieagenten ontstond. Het was B.’s bedoeling doodgeschoten te worden, zodat hij als martelaar zou sterven. Uiteindelijk wist een agent de man uit te schakelen door hem in zijn been te schieten.

Het college van Amsterdam hoopt dat de veroordeling „zal bijdragen aan rust en stabiliteit” in de stad. „De moord heeft Amsterdam met de fundamentele vraag geconfronteerd hoe verder met elkaar samen te leven in onze stad”, aldus het college. Na de moord lanceerde de gemeente het actieplan ”Wij Amsterdammers.” Dit plan moet radicalisme, terrorisme, intolerantie en discriminatie tegengaan en het wijgevoel versterken.