”Ieder kind heeft grenzen nodig. Voorkom problemen van baby tot basisschool”
Auteur: Annette Kast; uit het Duits vertaald door Henriëtte van der Weerdt
Uitgeverij: Scriptum, Schiedam, 2005
ISBN 90 5594 374 6
Pagina’s: 175
Prijs: € 18,95. Het goede voorbeeld en veel liefde geven: twee onmisbare steunpilaren voor het grootbrengen van kinderen. Voor verreweg de meeste kinderen is dit vaak niet voldoende. Soms zijn ouders radeloos vanwege het gedrag van hun kind. Annette Kast schreef een praktisch boekje waarin een handreiking wordt geboden voor een liefdevolle én consequente opvoeding.

Ouders willen hun kind respect en discipline aanleren. Dat gaat vaak niet vanzelf. ”Ieder kind heeft grenzen nodig” geeft voorbeelden van kinderen in de leeftijd van 0 tot 10 jaar die hun geduldige, liefhebbende, begrijpende ouders tot wanhoop brengen. De rode draad die door het boek loopt, is het belang van het aangeven van duidelijke regels en het stellen van grenzen aan ongewenst gedrag. Hoe stel je paal en perk aan dreinen, slaan, schoppen en schelden van je kind? Hoe kun je een kind bewegen tot het doen van gewone dagelijkse taken als het dat steeds vertikt? Hoe ga je om met een schoolkind dat steeds stampij maakt over eten, aankleden, naar school gaan of speelgoed opruimen?

De tendens in de huidige opvoedingsadviezen is om ongewenst gedrag te negeren. De schrijfster geeft aan dat deze methode wijs kan zijn bij bepaalde gewoonten, maar dat het vaak onmogelijk is vol te houden bij negatief gedrag: je kunt je als ouder niet laten uitschelden of schoppen door je kind. Je kunt een kind ook niet thuishouden als het niet naar school wil. Zo zijn er veel gedragingen die niet genegeerd kunnen worden, maar moeten worden gestopt.

Niet perfect
Het is de kunst om niet in het spel om de macht te worden betrokken, maar hoe grijp je in? Sommige ouders passen strenge straffen toe, of dreigen ermee, gebruiken zelf geweld met woorden of zelfs metterdaad. We laten dan juist die gedragingen zien die we ons kind willen afleren. Soms belonen we het misplaatste gedrag van ons kind zonder het te beseffen. Deze valkuilen worden besproken met begrip voor ouders, en met pakkende voorbeelden. Duidelijk legt Annette Kast uit wat er eigenlijk gebeurt met een kind en met de band met je kind als deze opvoedingsmethoden vaak worden gebruikt. Ze biedt een andere oplossing en legt deze helder uit, positief en bruikbaar.

Kast vertelt regelmatig over haar eigen opvoedingservaring. Je krijgt het idee dat ze zelf deelneemt aan een groep ouders die met elkaar in gesprek zijn over knelpunten en problemen in de opvoeding. Het is vrij uitzonderlijk dat een professionele hulpverlener de eigen positie in een opvoedingsboek weergeeft. Daarbij stelt ze zich overigens kwetsbaar op: ook als beroepsopvoeder maak je fouten. Het is belangrijk niet al te dramatisch hierover te zijn. Accepteer dat niet alles perfect gaat, maar blijf leren als opvoeder.

Soms kunnen ouders moeilijk bedenken of hun regels wel passend zijn voor de ontwikkeling en leeftijd van hun kind. Stellen we te hoge eisen? Of lopen we ons kind steeds na, terwijl het bepaalde zaken al lang zelfstandig kan doen? Ook hierin geeft het boekje praktische aanwijzingen, bruikbaar vanaf de babytijd.

Kast schenkt veel aandacht aan de wisselwerking tussen het gedrag van het kind en de reactie van de ouder. Liefdevol respect geven aan een kind en het tegelijkertijd aanleren van discipline, normen en waarden spreken elkaar niet tegen. Ze geven uiting aan hetzelfde doel, namelijk dat ons kind zal opgroeien tot een volwassene, die zelfvertrouwen en een goed gevoel van eigenwaarde heeft, zich geliefd weet en vanuit die basis de ander respecteert, hulpvaardig is en verantwoordelijk in het leven staat.

Vaders
”Ieder kind heeft grenzen nodig” is een vertaling uit het Duits. Sommige woorden zijn niet zo gelukkig gekozen. Een titel van een hoofdstuk is: ”En elke dag gedonder… Het gevecht om aandacht”. Oorspronkelijk staat het er niet zo cru in het Duits, en het had beter vertaald kunnen worden met: ”En elke dag poppenkast… Het gevecht om aandacht”.

Sommige terugkerende voorbeelden zijn typisch Duits (of Scandinavisch): in Nederland zullen er bijvoorbeeld niet veel jonge basisschoolkinderen zijn die dagelijks een tijd huiswerk moeten maken. Het blijkt in Duitsland een fikse bron van opvoedingsleed te zijn! Soms ben je ineens dankbaar voor het Nederlandse onderwijssysteem.

De auteur maakt in dit boekje halverwege melding van andere boekjes die zij geschreven heeft over eet- en slaapproblemen bij kinderen. Een achterflap is hiervoor meer geschikt.

Wat mij opviel, is dat de voorbeelden vrijwel steeds gaan over moeders, soms over ouders. Vaders rol in de opvoeding blijft onderbelicht. Het is helaas een weergave van de realiteit. Natuurlijk kun je dit zelf ondervangen door ”vader” te lezen waar ”moeder” staat. Maar als we ervan overtuigd zijn dat de last van de opvoeding in een compleet gezin evenredig behoort te worden verdeeld, moet het juist de vaders niet te moeilijk worden gemaakt om zich in geschetste situaties te kunnen verplaatsen. Regels en grenzen stellen bij kinderen vraagt van beide ouders dat zij in harmonie samenwerken, en voor hun kind de grenzen bewust en op een herkenbare manier handhaven.

Oorzaken gedrag
Een ander gemis in dit boekje is dat de auteur geen aandacht geeft aan redenen waarom een kind zich soms slecht gedraagt. Alleen het doorbreken van het probleemgedrag komt in beeld. Ouders zullen toch erbij moeten nadenken of er achterliggende redenen zijn die het gedrag veroorzaken. Er wordt achter in het boekje alleen melding gemaakt van ADHD waardoor een ’normaal’ opvoedingsregime bij kinderen kan tekortschieten. Natuurlijk is het ondoenlijk om in het bestek van dit boekje allerlei oorzaken weer te geven, maar ouders moeten er wel attent op zijn.

”Ieder kind heeft grenzen nodig” is een bestseller in zijn soort geworden in Duitsland, geschreven vanuit de algemene praktijk van Annette Kast. Zij is werkzaam als psychologe, gedragstherapeute en gezinstherapeute. Het boek is inmiddels in diverse talen verschenen, nu dus ook in het Nederlands. Elk hoofdstuk is helder opgezet, voorzien van kleurenfoto. Voorbeelden van uiteenlopende problemen maken het boekje uitstekend leesbaar en herkenbaar. Korte samenvattingen met tips staan in blauw tussendoor. Ouders die op zoek zijn naar praktische uitleg en aanwijzingen voor een consequente opvoeding van hun boefje(s), kunnen met bovenstaande kritische zin in het achterhoofd in dit boekje genoeg van hun gading vinden.