Al hoger en hoger klimt de weg. Nog even en Vaals moet in zicht komen. Zendmasten, windmolens en kerktorens steken met kop en schouder boven de bebouwing uit. Uitgestrekte maïsvelden domineren de omgeving.

Vlak voor Vaals is het opeens een drukte van belang. Duizenden dagjesmensen komen af op de jaarlijkse Koelmarkt in Vijlen. Riante restaurants en knusse café’s doen goede zaken. Genoeg van alle drukte? Bij restaurant ’t Hijgend hert kan iedereen weer op adem komen.

Dat Limburg trots is op zijn hoge ligging, blijkt bij de St.-Martinuskerk: ”195,62 meter boven NAP”, staat er op een informatiebord. Het straatrumoer maakt in de kerk plaats voor een serene stilte. De kerk is vrij toegankelijk. Zelfs de speeltafel van het pijporgel op de galerij is niet moeilijk te bereiken.

De kerktoren is nog niet zo lang geleden gerenoveerd. Een herdenkingsplaat buiten aan de muur van het monumentale gebouw zet aan tot bezinning. „Na herstel wijs ik weer alle parochianen, heuvellanders en toeristen veilig hemelwaarts.”

Tegenover de kerk woont M. Heinen. Ze is druk in de weer haar tuin onkruidvrij te maken. Toch neemt ze alle tijd voor een gesprek over het wel en wee van het leven in het uiterste zuiden van Limburg. Wat het voor haar betekent om aan de landsgrens van Nederland te wonen? „We zijn hier niet anders gewend dan ons aan te passen. In Vaals spreken veel Duitsers je in hun taal aan. Bijna automatisch geef je dan antwoord in het Duits. Eigenlijk is het vreemd dat ze zich niet aan ons aanpassen. Veel kinderen in deze regio worden tweetalig opgevoed.”

Ook in Vijlen komen veel toeristen. Wat Heinen ervan merkt? Ze wijst naar de weg die naast haar huis loopt. „Wie de Mergellandroute rijdt, komt hier langs. Maar deze straat is daar niet op berekend. Vooral in de zomer is er veel verkeer. Daar heb ik echt last van. Ik vind het ook jammer dat er in Limburg zo weinig fietspaden zijn.”

Een chauvinistische Nederlander is ze niet, zegt Heinen. „Ik voel me wel een echte Limburger en ben er trots op hier te wonen. Vooral het Bourgondische spreekt me aan. De mensen hier vinden het niet vervelend om ergens te laat te komen. Ik moet er niet aan denken in de Randstad te wonen.”

Volgens Heinen is het goed te merken dat Vijlen aan de Nederlands-Duitse grens ligt. „Aken is vlakbij. Veel mensen gaan daar naar een kliniek als ze ziek zijn. Zo ontlopen ze de wachttijden in Nederland. De ambulance uit Aken komt hier ook regelmatig. Er gebeurde afgelopen week nog een ongeluk, maar de Duitse ambulance was er eerder dan de Nederlandse.”

Heinen werkt zelf in het onderwijs. „Het Haagse beleid houdt volgens mij vooral rekening met de Randstad. Tekort aan onderwijzers? Daar is hier geen sprake van. In Cito-toetsen moet iets staan over de omgang met Turken en Marokkanen? Die zijn hier niet.”

Het mooiste punt van Limburg? De onderwijzeres hoeft niet lang na te denken. „Dat is het Vijlerbos. Puur natuur. De Vaalserberg is mij veel te toeristisch.”

Op de Vaalserberg is het inderdaad verre van rustig. Jaarlijks komt een miljoen bezoekers op het Drielandenpunt af. Ook is hier het hoogste punt van Nederland te bewonderen: 322,5 meter boven NAP.

De grenssteen waar België, Duitsland en Nederland elkaar raken, komt ook dit jaar in menig fotoalbum. „Kijk even naar papa”, roept een man met camera in de aanslag naar zijn zoontje. Het kind rent een paar rondjes om de steen. „Je hebt in drie seconden een wereldreis gemaakt”, grapt een voorbijganger.

Een stel laat zich fotograferen bij de vlaggen van de drie landen. „De Duitse vlag moet halfstok”, roept een man. Een meisje probeert met haar handen en voeten in drie landen tegelijk te staan. „Je bent nu in Duitsland”, schat een vrouw. Haar man vindt dat maar niets. „Wegwezen jij, snel naar Nederland komen.”

Dit is het vijfde deel in een zomerserie over plaatsen langs de Nederlandse grens. Meer foto’s op

www.refdag.nl, dossier Op het randje.