Al duizenden jaren is Gaza een steen des aanstoots. De stad bij de Israëlische zuidgrens neemt een sleutelpositie in tussen het Afrikaanse en Aziatische continent. In 1967 veroverde Israël Gaza weer op Egypte. Sindsdien zijn het gebied rondom de stad en de strook richting het zuiden een toevluchtsoord voor meer dan een miljoen Palestijnen. Daarnaast wonen er circa 8000 joodse kolonisten in enkele tientallen nederzettingen.Ook afgelopen week liep de spanning in het gebied rond Gaza hoog op. Eerder dit jaar, in februari, bereikten de Israëlische premier Sharon en de Palestijnse leider Abbas een belangrijk akkoord, waarin Sharon beloofde de nederzettingen te laten ontruimen en het beheer van de strook in handen van de Palestijnse Authoriteit te geven. Naarmate de realisatie van dat akkoord nadert, neemt de onrust aan beide kanten toe. Terwijl de echte inwoners van de joodse nederzettingen al beginnen aan hun exodus, stromen rechts-radicale kolonisten uit andere delen van Israël toe om de ontruiming te verhinderen. Tegelijkertijd sputteren ook de radicale Palestijnse beweging Hamas en de Islamitische Jihad tegen.

Dat tekent het verschil met allerlei eerdere conflicten. Deze keer doen de leiders van de rivaliserende partijen juist hun uiterste best om het oplaaien van geweld te voorkomen. Beiden zitten daarbij in een lastig parket. Sharon moet op eieren lopen: hij toont voorzichtige sympathie voor de kolonisten om ze niet tegen zich in het harnas te jagen. Zijn eigen Likud-partij stemde woensdag verdeeld over een -uiteindelijk verworpen- motie om de terugtrekking uit te stellen. Tegelijkertijd moet Sharon leger en politie inzetten om te zorgen dat de radicalen de ontruiming niet blokkeren.

Abbas heeft het op een soortgelijke manier moeilijk: hij mag niet te onvriendelijk doen tegen terreurbeweging Hamas, omdat die mee wil regeren in het Palestijnse bestuur, maar tegelijkertijd heeft Abbas zijn politie nodig om hen in de tang te houden. Deze week kreeg Hamas opnieuw bloed aan de handen door raketaanvallen op Israëlische dorpen buiten de Gazastrook en op nederzettingen. Als het aan Hamas ligt, zo verklaarde een bestuurder deze week, betekent de terugtrekking uit Gaza de opmars naar Jeruzalem, zodat er geen vierkante centimeter meer voor de joden overblijft.

Er is dus sprake van een zeer fragiel evenwicht. De beheerste wijze waarop de Israëlische politie een escalatie bij de kolonisten heeft voorkomen en de psychologische oorlogsvoering heeft weerstaan, verdient daarom lof.

Sharon en Abbas verschillen van mening over de vraag of de ontruiming de eerste mijl is van de veelbesproken routekaart naar de vrede: Sharon ziet de stap als een eenzijdige beslissing, Abbas claimt dit als het eerste succes. In ieder geval is duidelijk dat de aanwezigheid van de nederzettingen een obstakel is om ooit een stap verder te komen op die routekaart. Een andere route naar de vrede in dit gebied is nauwelijks denkbaar. Het wachten is nu op de volgende stap van de Palestijnen: het ontmantelen en ontwapenen van terreurorganisaties als Hamas en de Islamitische Jihad. Hun manier van actie voeren staat immers in schril contrast met het vrijwel geweldloze protest van de kolonisten deze week.