Als we de kranten moet geloven is er een politieke storm aan het groeien die in de geschiedenis zijn weerga niet kent. Nu president Bush zeker één, maar waarschijnlijk twee nieuwe rechters voor de Supreme Court, het hooggerechtshof, mag voordragen lijkt de lang onderhuids sudderende cultuuroorlog eindelijk tot uitbarsting te komen. Als men links Amerika moet geloven is het alsof Tolkien zijn bekende boek ”In de ban van de ring” voor de huidige situatie heeft geschreven. De opvolging van rechter O’Connor is een test: zullen de ’duistere’ krachten van populistisch christelijk rechts er eindelijk in slagen de legers van progressief Amerika te verslaan?

Om wat perspectief op deze politieke storm te krijgen is het belangrijk zich te realiseren dat het debat over hoe de grondwet te interpreteren een permanente vraag is in het Amerikaanse politieke discours, en daarmee nu eenmaal een inherent onderdeel van de strijd die politiek in praktijk is. Zowel links als rechts wil graag zijn politieke voorkeuren in de tekst van de grondwet gegrift zien, en dit stuit gelukkig altijd op verzet.

Zo verzette in de vorige eeuw een van de bekendste juristen in de Amerikaanse geschiedenis, Oliver Wendell Holmes, bepaald geen progressief, zich sterk tegen conservatieven die in de grondwet laisser-fairekapitalisme wilden lezen.

Traditie
Om te voorkomen dat de grondwet een speelbal zou worden van politieke ideologie is er een traditie in het Amerikaans recht die zo dicht mogelijk bij de tekst van de grondwet wil blijven en de inrichting van de samenleving wil toevertrouwen aan democratisch verkozen volksvertegenwoordigers.

Dat deze traditie lang niet altijd prevaleert is vooral duidelijk geworden in de abortusbeslissing Roe versus Wade. Progressieven erkennen dat de uitspraak die privacyrechten en daarmee het recht op abortus in de grondwet leest, niets met de tekst van de grondwet te maken heeft. De legaliteit van abortus ligt dan ook niet in de tekst maar in het feit dat de grondwet een „levend” document is dat evolueert, zeggen zij. En als die evolutie in lijn is met progressieve doelen kan dat alleen maar goed en gezond zijn. Deze uitspraak is in belangrijke mate de oorzaak van de moderne cultuuroorlog.

Een van de belangrijkste doelen van de progressieve Amerikaanse elite was een politieke revolutie te ontketenen die een cultuuromslag zou bewerkstelligen. Tot in de jaren vijftig was de politieke sfeer in het land organisch conservatief. Men keek naar de verworvenheden en inzichten van het verleden, die als een fundament en gids konden dienen voor het oplossen van toekomstige problemen.

In de jaren zestig werd het verleden en zijn tradities beschouwd als een vergaarbak van vreemde, achterlijke inzichten waarvan men zich moest ontdoen. In de praktijk is met name de manier waarop men leeft veranderd. Roger Kimball had gelijk toen hij schreef: „Een culturele revolutie, wat de politieke doelen van haar architecten ook mogen zijn, resulteert voornamelijk in een metamorfose van waarden en de manier waarop men leeft.”

Sinds haar succes in Roe versus Wade heeft de progressieve beweging meer en meer getracht haar doelen via de rechter te realiseren. Zoals bijvoorbeeld de laatste verkiezingen hebben laten zien zijn kiezers niet happig op het homohuwelijk. Maar er zijn vaak wel rechters te vinden die bereid zijn het grondwettelijk te verklaren. De progressieve elite heeft weinig op met democratie zolang het volk niet wil doen wat zij meent dat er gedaan moet worden.

Strijdbaar
Het probleem voor de progressieven is dat in Amerika, anders dan in Europa, zich een strijdbare conservatieve beweging heeft ontwikkeld die niet bereid is om haar christelijke conservatieve tradities het raam uit te gooien. Tradities die nogal altijd leren dat succesvol zelfbestuur in de vorm van een democratie afhankelijk is van de persoonlijke deugd van de burgers. Deugd die zoals de praktijk leert heel fragiel is zonder de steun van religie. Deugd die gecultiveerd moet worden door morele opvoeding van kinderen in traditionele families en bevestigd moet worden in scholen en kerken.

Conservatieven dus die het gevecht niet uit de weg gaan, zelfs als ze moeten vechten volgens de regels en criteria van succes die de progressieven hebben gedefinieerd.

En waar het om gaat is duidelijk: Als rechters hun positie kunnen gebruiken om een bepaalde politieke ideologie aan de samenleving op te leggen, dan is het zaak rechters te benoemen die conservatief zijn. Rechters worden benoemd door de president en de senaat. Een Republikeinse president met een Republikeinse meerderheid moet conservatieve kandidaten benoemen.

Weinig verheffend
Politieke gevechten zijn, zoals elke oorlog en strijd om macht, weinig verheffend. Het zijn vaak de meest extreme elementen die het meest zichtbaar zijn en prominent door de pers zullen worden geprofileerd. Extremisme en verbaal gekrakeel zijn nu eenmaal vermakelijker dan serieus debat.

Dat een debat over de reikwijdte van de constitutie, de rol van de rechters in een democratie en het belang dicht bij de tekst van wetten te blijven uiterst belangrijk is, staat buiten kijf. Zeker nu democratie en vrijheid weer zulke belangrijke thema’s zijn geworden.

De auteur is politiek filosoof en woont in Baltimore (Maryland) in de Verenigde Staten.