„Knullig. Het is gewoon knullig gebracht.” Algemeen secretaris Jan Nieuwland van de Bond van Wapenbroeders neemt geen blad voor de mond. „Er is geen rekening gehouden met de geldende tradities onder de veteranen.”

Met 5500 leden is de Bond van Wapenbroeders een van de bijna veertig organisaties van veteranen in Nederland. De wapenbroeders lopen niet warm voor de Veteranendag. „Het is een dag van officiële plichtplegingen. Onze mensen hebben er behoefte aan om bij elkaar te kunnen zitten, met elkaar te kunnen spreken over het verleden. We eten een hapje, drinken een goedkoop borreltje en hebben een mooie dag.”

Nederland telt ruim 150.000 veteranen, van de oud-strijders uit de Tweede Wereldoorlog tot militairen die zijn ingezet bij vredesmissies in bijvoorbeeld Libanon, voormalig Joegoslavië, Afghanistan en Irak.

De nationale Veteranendag is ingesteld op aandrang van de Tweede Kamer. Die wil „erkenning en waardering” laten zien aan de veteranen die zich sinds mei 1940 hebben ingezet voor Nederland. De Veteranendag valt ieder jaar op 29 juni, de verjaardag van wijlen prins Bernhard, de veteraan der veteranen.

Het evenement komt wat Defensie betreft in plaats van het traditionele veteranendefilé op 5 mei in Wageningen. Prins Bernhard was daarbij altijd aanwezig. Begin vorige maand nam zijn kleinzoon, kroonprins Willem-Alexander, het laatste defilé af.

De Bond van Wapenbroeders is op zich niet tegen de Veteranendag. Nieuwland: „De opzet is te laat en niet duidelijk genoeg aan de veteranen bekendgemaakt. Men heeft Wageningen in het achterhoofd. Dat was een dag door en voor veteranen. De Veteranendag wordt ons aangeboden. Dat heeft een ander karakter.”

In de Ridderzaal in Den Haag spreken vice-premier Zalm en kamervoorzitter Weisglas volgende week woensdag de honderden genodigde veteranen en kinderen toe.

Op het Binnenhof decoreren kroonprins Willem-Alexander en minister van Defensie Kamp bijna 300 militairen van alle krijgsmachtdelen die recent aan een missie meededen met een herinneringsmedaille. De prins is beschermheer van het Comité Nederlandse Veteranendag.

Daarna vliegen ruim dertig historische en moderne toestellen als eerbetoon laag over het Binnenhof. Voor het ’gewone’ publiek is geen plaats. „Op het Plein staat een groot beeldscherm waarop de ceremonie kan worden gevolgd”, pareert een woordvoerder. „Bovendien wordt het programma rechtstreeks op tv uitgezonden.”

’s Avonds is er voor bijna 8000 veteranen en hun relaties een „feestelijk muzikaal theaterprogramma” in Ahoy in Rotterdam. De 71-jarige Ab Scholten, regionaal bestuurslid van de Vereniging Oud Militairen Indiëgangers, is daar niet bij. „Geschetter met gigantisch veel decibellen. Bovendien is het ’s avonds. Veteranen uit het noorden en oosten van het land komen niet eens meer thuis.”

Nieuwland van de Wapenbroeders: „Het is ’s avonds omdat de televisie erbij moet. Maar dat zal mij worst zijn.”

Omdat de dag in Den Haag en Rotterdam wordt gehouden, zien veel veteranen ervan af om te komen. Bovendien kunnen er maar 10.000 terecht. De Veteranendag als randstedelijk gebeuren in plaats van het gehoopte volksfeest, luidt de kritiek. Waarom geen regionale opzet zodat iedereen op tijd uit en thuis kan zijn?

Naar verluidt is de opzet van de dag een idee van luitenant-generaal Ad van Baal, vice-voorzitter van het comité en inspecteur-generaal van de krijgsmacht. Het sterke militaire karakter, compleet met medaille-uitreiking en het passeren van vliegtuigen, past in zijn straatje.

Het comité kreeg deze week kritiek uit onverwachte hoek. „Velen kunnen niet deelnemen aan het programma”, zei staatssecretaris Van der Knaap van Defensie in de Kamer. Dat moet volgend jaar anders, vindt hij. Hij hoopt dat er dan weer een defilé wordt gehouden op een centrale plaats, waaraan alle veteranen kunnen meedoen.

Secretaris Nieuwland van de Bond van Wapenbroeders is blij met de opmerking van de staatssecretaris. „De echte veteranen staan nu toch een beetje buitenspel, terwijl zij de vergelijking trekken met Wageningen. Daar ziet het ieder jaar zwart van de mensen en staan de grootste hippies enthousiast te klappen voor de defilerende oudjes.”