Hitzacker heeft de Koningin uitgenodigd de onthulling te verrichten, omdat het 28 juni veertig jaar geleden is dat prinses Beatrix zich verloofde met de Duitse diplomaat Claus von Amsberg. Aan die gebeurtenis gingen roerige weken vooraf.

Het begon allemaal op 1 mei 1965. Die ochtend om negen uur kreeg persfotograaf John de Rooy, die zich bevond in de struiken rond kasteel Drakensteyn, de Nederlandse kroonprinses voor de lens. Ze liep gearmd met een onbekende man. De Rooy drukte tweemaal af, maar bij die twee foto’s bleef het niet.

De Rooy, in gezelschap van Haagse Post-verslaggever Eelke de Jong, kreeg een tweede kans, toen het gearmde paar even later op een andere plek weer in beeld kwam, nog dichterbij. Opnieuw drukte De Rooy af, maar nu werd het paar door het geluid van de camera gealarmeerd.

Beatrix en haar onbekende vriend keken verschrikt op, deden een paar stappen opzij en verdwenen achter het dunne struikgewas. Het zou nog dagen duren voordat het publiek van de foto’s kennis kon nemen. Want wie was bijvoorbeeld die man op de foto?

De Rooy was freelancer en werkte voornamelijk voor De Telegraaf en voor de Haagse Post. De Telegraaf was zeer geïnteresseerd in deze bijzondere foto, maar wilde die pas plaatsen als de naam van de vriend van de kroonprinses bekend zou zijn. Dat kwam er niet van, omdat de prinses weigerde de naam te noemen en de politiek aanvankelijk ook van niets wist.

Pas later in de meimaand stellen koningin Juliana en premier Cals een communiqué op dat Cals later, als de tijd er rijp voor is, zal laten uitgaan. De strekking is dat er géén verloving in aantocht is en dat de koningin de media oproept haar dochter met rust te laten bij zo’n beslissing als deze.

Die avond, het is dan 4 mei, weet de BBC-radio te melden dat Beatrix zich gaat verloven met een zekere prins Richard zu Sayn-Wittgenstein. Die man bestond, het was een goede vriend van de prinses en hij diende zelfs als een soort afleidingsmanoeuvre.

De volgende dag, Bevrijdingsdag, zien koningin en premier elkaar eerst bij feestelijkheden in Amersfoort. Cals begint weer over de naam, de koningin zal hem die middag tussen vijf en zes uur telefonisch antwoorden. Die avond schrijft Cals: ”Koningin en Prins. Curriculum vitae overhandigd.”

De volgende dag krijgt Cals van de directeur van de Binnenlandse Veiligheids Dienst, Sinninghe Damsté, te horen dat die ook al weet wie de man is met wie de prinses gearmd liep: Claus von Amsberg. De BVD-man weet alles al over Von Amsberg, want hij heeft van koningin Juliana de opdracht gekregen de antecedenten van de man na te trekken.

Die nacht wordt de naam publiek bekend. Bild Zeitung heeft hem via de foto achterhaald. De Britse Daily Mail plaatst de foto, daarna verschijnt die ook in de Nederlandse pers. De internationale telexen verspreiden het bericht: de vriend van prinses Beatrix heet Claus von Amsberg.

Op 7 mei leidt Cals de wekelijkse kabinetsvergadering. Hij licht zijn ministers in over de vriendschap van de prinses, de foto’s en de verwikkelingen eromheen. Het is de eerste van een lange serie besprekingen die het kabinet aan de verloving en het huwelijk van de kroonprinses zal wijden.

De RVD is zeer terughoudend in de mededelingen, Cals stuurt op de achtergrond zijn voorlichters aan. Een paar dagen achter elkaar maakt hij zelfs helemaal geen aantekeningen in zijn ”verlovingsblocnote” . Maar op 20 mei heeft hij drie uur lang een gesprek met koningin Juliana en dan krijgt hij het grote nieuws te horen: er komt een verloving, en Beatrix en Claus hebben besloten die op 28 juni bekend te maken.

Een week later is dan de eerste ontmoeting tussen Cals en de aanstaande verloofde van de kroonprinses, op hemelvaartsdag. Prinses Beatrix heeft een kant-en-klaar publiciteitsplan voorbereid, geheel buiten de Rijksvoorlichtingsdienst om.

Op Soestdijk volgen dan de interviews, waarin ook het verleden van Claus bij Hitlerjugend en Wehrmacht aan de orde komen. De aanstaande prins-gemaal neemt afstand van die tijd en prinses Beatrix getuigt ervan hoe diepgaand beiden zich hebben beraden of deze verbintenis wel acceptabel voor het Nederlandse volk zou zijn. Ze zijn tot een positieve beslissing gekomen.

Claus verontschuldigt zich voor zijn gebrekkige Nederlands, en zegt: „Ik ben blij dat ik mijzelf aan u mag voorstellen als de verloofde van prinses Beatrix. Ik ben mij wel bewust van uw gevoelens en van de moeilijkheden die hier voor velen van u aan verbonden zijn. Ik begrijp en respecteer dit. Maar ik zal mijn best doen en proberen uw vertrouwen te winnen.”

Een paar dagen na hun verloving gaan Claus en Beatrix naar het ziekenhuis van Hitzacker. Daar brengen ze een bezoek aan de moeder van Claus. Begin oktober is het verloofde stel opnieuw in Hitzacker, voor een officieel bezoek.

Later, bij haar inhuldiging tot Koningin, verwoordt Beatrix het zo: „Ik besef hoe gelukkig ik ben dat naast mij mijn man staat die mij steunt, aanvult en corrigeert. (…) Ongetwijfeld zal mijn nieuwe taak meer vragen van ons samen en ook van onze kinderen, maar wij zijn bereid die offers in de persoonlijke sfeer te brengen, naar de maat van onze mogelijkheden en beperkingen.”

Het verzet tegen prins Claus, dat op een hoogtepunt komt tijdens het huwelijk in 1966, ebt snel weg. Met zijn optreden en functioneren verwerft de prins alom grote waardering.