In de Rotterdamse Koningskerk werd woensdag een conferentie gehouden over de ”Doelgerichte Gemeente”. Centraal stond het gelijknamige boek van Rick Warren, voorganger van de snelgroeiende baptistengemeente Saddleback Community Church in Californië, in de Verenigde Staten. De dag was georganiseerd door het Protestants Dienstencentrum Zuid-Holland en het Evangelisch Werkverband (EW) en trok zo’n 120 belangstellenden.

Ds. J. Eschbach, predikant-directeur van het EW, ging in op de vraag hoe gemeenten met de ideeën van Warren aan de slag kunnen gaan. „Neem de tijd om je goed voor te bereiden”, adviseerde hij. „Lees als kerkenraad eerst Warrens boek ”Doelgerichte Gemeente”, richt vervolgens een werkgroep op en informeer de gemeente. Neem de mensen stap voor stap mee.”

Elke boom is begonnen als klein zaadje, zei de predikant. „Durf de tijd te nemen. Alleen als je van de gemeente kunt houden zoals ze vandaag is, kan God je gebruiken om haar te leiden naar de plek waar Hij haar morgen wil hebben.”

Het is geestelijk eb in de kerk in Nederland, constateerde ds. Eschbach. „Maar wat komt er na eb? Vloed. Laten we ophouden met steeds achterom te kijken en de neuzen richten op de toekomst die God ons wijst. Kijk niet naar de grootheid van je problemen, maar naar de grootheid van God. Dat vraagt lef.”

We moeten elkaar recht in de ogen kijken en erkennen dat de kerk in Nederland een probleem heeft, zei Bert Bakker, directeur van het Protestants Dienstencentrum Zuid-Holland. „Wie naar de cijfers van kerkverlating kijkt, moet dat beamen. De kerk kampt met ledenverlies, participatieverlies en geloofsverlies. De doelgerichte gemeente kan die trends ombuigen.”

Wil een gemeente vitaal en missionair zijn, dan moet ze aandacht geven aan persoonlijke spiritualiteit en leiderschap. „Kerkdiensten moeten inspirerend zijn”, vindt hij. „Kerkenraden denken te weinig in termen van leidinggeven. We denken al jaren na over gemeentegroei, maar lezen nooit boeken over leiderschap, over hoe verandering werkt.”

Voor gemeentegroei is nodig dat kerken de cultuur van de omgeving kennen, aldus Bakker. „Vraag mensen in de buurt wat ze van de kerk verwachten en wat de kerk voor hen kan betekenen. Doe daar vervolgens wat mee in een evangelisatiedienst. Kerken moeten weten: Wie is mijn potentiële lid?”

Rick Warren is om zijn liefde voor mens en kerk een voorbeeld, stelde de directeur. „Maar voor bevlogen mensen is er ook een valkuil. Bonhoeffer schreef eens: We moeten niet meer houden van een ideaalbeeld van de kerk dan van de kerk zoals ze is.”

Gezonde gemeenten zijn missionaire gemeenten, aldus Eugène Poppe, algemeen coördinator van de stichting Doelgericht Leven Nederland. „Groei is het gevolg van gezondheid en gezondheid komt door balans. We kennen allemaal de schijf van vijf. Wanneer alle onderdelen van de voedselschijf in evenwicht zijn, volgt de groei vanzelf. Gezonde gemeenten vormen hun gemeentezijn rondom bijbelse principes en weten waarheen ze willen, ze zijn doelgericht.”

Elke gemeente heeft, volgens de principes van Warren, een vijfvoudige roeping: God liefhebben boven alles (aanbidding), je naaste liefhebben als jezelf (gemeenschap), de volken maken tot discipelen (discipelschap), hen dopen (bediening) en Christus’ geboden leren onderhouden (evangelisatie). „Deze vijf doelen zijn het DNA van het Lichaam van Christus. Kerken moeten zoeken naar manieren om de balans te behouden.”

Kerken hebben de neiging een van de uitgangspunten te benadrukken, is Poppes ervaring. „In onze gemeente hadden we vroeger één zendingsavond per jaar. Daarmee zijn de doelen natuurlijk niet in evenwicht. Stel voor elk doel een apart programma op. Mensen die een keer in de maand in de kerk komen, benader je anders dan degenen die daar twintig uur per week zijn. Je moet elke groep een stapje verder brengen.”

Joris van der Spek, kerkelijk werker van de protestantse Koningskerk in Rotterdam, liet zien dat het Warren-concept ook in Nederland werkt. In een gemeente die met het programma wil starten, moet wel eenheid in geloofsbeleving zijn, benadrukte hij. De Rotterdamse gemeente nam het concept niet zonder meer over. Van der Spek: „Het moet wel passen bij onze eigen idealen, cultuur en smaak. Van het confectiepak ’Warren’ maken we een maatpak voor onze kerk.”

Het Protestants Dienstencentrum en het Evangelisch Werkverband organiseerden de conferentie begin dit jaar ook al voor de provincies Groningen en Drenthe. Daar kwamen toen ongeveer 275 mensen op af. „We gaan dit jaar ook elders in het land bijeenkomsten organiseren”, zegt EW-bestuurslid Gert de Ruiter desgevraagd. „Deze conferentie smaakt naar meer.”