De Europese Raad besloot vorige week de deadline voor ratificatie van de grondwet uit te stellen tot november 2006. Denemarken en Portugal hebben wél aangekondigd hun referenda uit te stellen. De Polen zullen zich waarschijnlijk nog dit jaar over de grondwet mogen uitspreken, van uitstel van het Poolse referendum is vooralsnog geen sprake.

De Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker, een fel voorstander van de grondwet, heeft gezegd te zullen aftreden als een meerderheid van de stemmers zich in het Luxemburgse referendum tegen de grondwet uitspreekt.

Valéry Giscard d’Estaing, de belangrijkste architect van de Europese grondwet, noemde de kritiek van Groot-Brittannië op de Europese begrotingsplannen en de Britse roep om meer investeringen in communicatieprojecten en wetenschap maandag terecht. „Volgens de Britten is de huidige structuur van de Europese begroting niet toegesneden op de behoeften van vandaag en morgen - en dat is inderdaad zo”, aldus Giscard. Daarnaast zei Giscard dat een te groot deel van het budget van de Europese Unie opgaat aan het gemeenschappelijk landbouwbeleid.

Blair heeft gezegd bereid te zijn de door oud-premier Margaret Thatcher verkregen korting op de Britse EU-bijdrage, zo’n 4,6 miljard euro per jaar, in te leveren als de EU de landbouwsubsidies afschaft en economische hervormingen doorvoert. De Europese landbouwsubsidies komen voornamelijk ten goede aan Franse boeren.

Volgens Giscard was het ook terecht dat de Franse president Jacques Chirac op de Europese top in Brussel onlangs zijn vraagtekens zette bij het hedendaagse nut van de Britse korting op de EU-bijdrage. „De korting is tamelijk onredelijk”, aldus Giscard.

Over de Europese grondwet zei Giscard dat aanpassingen in verband met de Franse en Nederlandse verwerping van het verdrag niet aan de orde zijn, en dat alle 25 lidstaten het Europese grondwetverdrag zouden moeten ratificeren. De EU-leiders kwamen vorige week overeen de deadline voor de ratificatie van de grondwet uit te stellen tot na de aanvankelijk geplande datum van 1 november 2006. Giscard zei eerder al dat Europa in het geheel niet in een crisis zou verkeren als Frankrijk ja zou hebben gezegd tegen de Europese grondwet in het referendum van 29 mei.

De eurocommissaris voor Handel, de Brit Peter Mandelson, schreef maandag een artikel in de krant The Guardian waarin hij pleit voor een samengaan van de ogenschijnlijk tegenovergestelde visies van zijn vriend en bondgenoot Blair en Chirac. Volgens Mandelson moet aangetoond worden dat globalisering kan samengaan met sociale rechtvaardigheid. Mandelson suggereert dat de traditionele as van Europa, Frankrijk en Duitsland, is verzwakt door het Franse nee tegen de grondwet, en door de dalende populariteit van de Duitse regering van Gerhard Schröder.

De Britse Conservatieve oppositieleider Michael Howard prees Blair omdat hij de Britse korting heeft verdedigd. Maar hij zei ook dat de regering twee jaar heeft verspild met het verdedigen van de Europese grondwet en dat die tijd beter besteed had kunnen worden aan het streven naar een flexibel, liberaal Europa.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Joschka Fischer, waarschuwde maandag dat EU-leiders moeten „samenkomen” omdat verdere politieke strijd de EU schaadt. Pas als de Europese leiders bereid zijn samen te werken, zal Europa in staat zijn om met succes te wedijveren in de wereldwijde economie. Het is aan de starheid van Groot-Brittannië en Nederland te danken dat de EU-begroting niet rond is gekomen, aldus Fischer. Volgens Fischer heeft Europa te kampen met een identiteitscrisis.

Blair heeft maandag in een toespraak voor het Lagerhuis de begroting van de Europese Unie hevig bekritiseerd. Er moet meer geld gaan naar wetenschap, technologie en onderwijs in plaats van naar landbouwsubsidies. Deze zijn onzinnig, aldus Blair.

De Raad van Europa heeft het mislukken van de recente top van de Europese Unie een ramp genoemd en de rijkere lidstaten gebrek aan solidariteit met de armere lidstaten verweten. „Europa moet meer zijn dan economie en handel”, zei de voorzitter van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa, René van der Linden, maandag in Straatsburg. Wie meent dat de EU alleen maar een soort vrijhandelszone is, begaat volgens hem een historische vergissing.