Het bevoorradingsbootje Giel steekt ter hoogte van de seinpost IJmuiden de zuidelijke arm van het Noordzeekanaal over om aan te meren op het Forteiland IJmuiden, middenin de zeemonding. Tientallen jaren leidde het kustfort een slapend bestaan, maar sinds een jaar of zes is het aan de vergetelheid ontrukt. Binnen de pieren en pal vóór de sluizen was het lang een wat geminachte plek. Inmiddels nadert de restauratie z’n voltooiing, en vanaf morgen speelt het fiere fort, ooit onderdeel van de verdedigingslinie ”Stelling van Amsterdam”, een hoofdrol in de Week van de Zee.

Woordvoerder Michel Langendijk van Stichting De Noordzee banjert in een rap tempo door de donkere gangen van het imposante bouwwerk van eind 19e eeuw. Overal zijn technici en beeldend kunstenaars in de weer met de inrichting van de grote ruimten waarin vroeger de manschappen van het Korps Pantserartillerie huisden. Caro Trepels, kunstenares uit de hoofdstad, maakt met opengeklapte mosselschelpen een prachtige voorstelling op een van de ruwe wanden. Haar ”Notturno del Mare” is ook in de niet-definitieve fase al zeer de moeite waard. Het werk maakt onderdeel uit van de eenmalige ”Expeditie Springvloed”. Op een kruispunt van gangen spuit straks een imitatiewalvis zijn waterstraal vele meters hoog.

Langendijk (40) is een aanstekelijk verteller en warm pleitbezorger van het evenement. Aan hem zal het niet liggen als de Nederlanders er niet massaal op afkomen, zodat het zich ook jaarlijks kan gaan herhalen. Eerlijk is eerlijk: ons land keek het idee af van de Belgen, die veel minder kust en zee bezitten dan hun noorderburen, maar die toch al een jaar of acht de zee in het zonnetje zetten. „Zij het dat de Belgen zich erg richten op de natuur- en milieueducatie. Vooral jonge gezinnen en scholen worden aangesproken, maar wij richten ons op iedereen, omdat de zee toch van alle Nederlanders is. De zee is ons grootste natuurgebied.”

Stichting Duinbehoud en Stichting de Noordzee zijn de grote trekkers achter de Week van de Zee, maar het aantal organisaties dat meedoet, gaat over de honderd. Bedrijfsleven, overheden, universiteiten, musea en maatschappelijke organisaties organiseren meer dan 250 activiteiten, die verdeeld zijn over het hele land. Hoogtepunten zijn onder andere de expeditie naar het Forteiland IJmuiden, het aaien van roggen in de over het land verspreide zeeaquaria, een schilderspektakel in Wijk aan Zee, een publieksdag over duurzame energie uit zee in Petten en een wetenschappelijke zandkastelenwedstrijd in Noordwijk. De site ”weekvandezee” geeft een compleet overzicht van deelnemers en activiteiten.

„Je hoeft niet naar het strand toe om de Week van de Zee mee te beleven”, benadrukt Langendijk. „Het zeefilmfestival speelt zich af in enkele grote steden, Flevoland heeft een kunstroute, bij IJmuiden wordt gevliegerd. Wij Nederlanders wonen -als je het op wat grotere schaal bekijkt- allemaal aan de zee. Ons weer wordt dagelijks geheel beïnvloed door wat er op zee aan de hand is.” Zetten dit jaar in de laatste meiweek een handvol reddingsmaatschappijen hun deuren open voor het publiek, volgend jaar is het de bedoeling dat het hele reddingswezen aanhaakt bij het zee-evenement.

Hoeveel mensen er bijvoorbeeld richting het Forteiland zullen afreizen, daarover kan Langendijk nog geen zinnig woord zeggen. „Het is een van de weinige attracties waarvoor entree wordt gevraagd.” De boot die telkens tachtig passagiers overzet, vertrekt vanaf de kop van de haven aan het Sluisplein (borden ferry Newcastle van de DFDS).

Wie de moeite neemt om over te varen en het Fort te bezoeken, moet zeker niet nalaten de uitkijktoren aan te doen. Vanaf het hoogste punt van het eiland zijn letterlijk alle functies van de zee en de voordelen die de ligging aan zee heeft, in een panorama van 360 graden zichtbaar. Hoogovens, windmolens, visserij, een baggerdepot, de scheepvaart naar en vanuit de IJmuider sluizen. Voor de seinpost op de zuidoever nadert de derde IJmuider haven inmiddels z’n voltooiing. Iets verderop ligt de Marina-jachthaven en recht vooruit de natuur van de open Noordzee.

Het Forteiland zelf moet komende jaren een toeristische locatie van formaat worden. Het eiland van onder meer de beschermde zandhagedis kan worden afgehuurd voor een keur van activiteiten. Bij de aanlegsteiger van het eiland ligt sinds enige tijd het opleidingschip Pollux, jaren geleden een vaste gast op het IJ achter het Amsterdamse Centraal Station. Het Fort zelf werd afgelopen jaren opgeknapt door het inzetten van mensen met een werkstraf.