„Dit is de begrafenis van de Koude Oorlog”, zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken Jack Straw. „Vijftien jaar geleden was Rusland de vijand. Nu wordt Rusland onze vriend en bondgenoot. Een grotere verandering is niet denkbaar.” Straw benadrukte dat de samenwerking niet alleen symbolisch is: „Dit kan een enorm verschil maken in de oorlog tegen terrorisme.” Straw’s Russische collega Igor Ivanov zei, doelend op terrorisme: „We kunnen niet alleen, maar we moeten ook als partners optreden in het licht van de nieuwe dreiging.”

De NAVO benadrukt dat de samenwerking met Rusland niet van invloed zal zijn op de defensieve kerntaken van het bondgenootschap. Als de relaties verslechteren, zal Rusland niet in staat zijn NAVO-beslissingen te blokkeren.

Op 28 mei komen de Amerikaanse president George Bush en zijn Russische collega Vladimir Poetin naar Rome voor de eerste vergadering van de nieuwe NAVO-raad. Op 24 mei ondertekenen de beide presidenten in Moskou een verdrag over de reductie van het arsenaal kernraketten voor de lange afstand overeen. Daarover bereikten de VS en Rusland maandag overeenstemming.

Over enkele jaren zullen de NAVO-lidstaten en Rusland de nieuwe werkverhouding evalueren. Diplomaten gaan er echter van uit dat een succesformule is gevonden. „Sommige onderwerpen blijven natuurlijk binnen de NAVO vertrouwelijk”, aldus een leidinggevende diplomaat. „Dit is geen wezenlijke verandering van het bondgenootschap, wel van de wijze van omgang met de Russen. Er zijn de nodige garanties ingebouwd. Dit kan eigenlijk alleen maar goed gaan.”

Het militaire bondgenootschap mag in ieder geval een vaste vertegenwoordiging openen in Moskou. Onder de vijf daar vertegenwoordigde NAVO-diplomaten bevindt zich zo goed als zeker ook een Nederlander.

De Russen hadden in het verleden in het overleg in de zogeheten Permanent Gemeenschappelijke Raad met de NAVO het gevoel tegenover negentien andere landen te staan. De nieuwe opzet dient volgens zowel de NAVO als Rusland een „veilige, gezamenlijke en democratische Euro-Atlantische ruimte te garanderen.”

Verder bespraken de NAVO-ministers op de top in Reykjavik de toelating van Oost-Europese landen en het aanknopen van banden met Oekraïne en andere voormalige Sovjetrepublieken. Ook spraken zij op initiatief van de Amerikanen af de NAVO te moderniseren om beter op nieuwe dreigingen zoals terrorisme te kunnen reageren. Zo moet de NAVO sneller troepen naar conflictgebieden kunnen sturen. Op het terrein van communicatie en inlichtingendiensten moeten de lidstaten meer gaan samenwerken.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell deed een beroep op de NAVO-bondgenoten het defensiebudget te verhogen. „De VS, die van alle landen het grootste defensiebudget hebben, blijven geld toevoegen. Wij zijn van mening dat onze collega’s binnen de NAVO hetzelfde moeten doen.” Met de door Washington bepleite modernisering van de NAVO zijn de overige ministers het eens, maar Jack Straw voorzag dat het moeilijk zou zijn brede steun te verwerven voor een grote verhoging van de defensiebudgetten.