Ds. Sénat Charlotin, een behoudend baptist, studeert in de Bijbel als we bij hem aan de poort kloppen. De ingang, dat wil zeggen: twee ijzeren deuren in een stenen muur die aan de bovenkant met prikkeldraad is afgebiesd. Daarbinnen staat de pastorie van ds. Charlotin. Charlotin werd in 1978 hulppredikant. In 1991 werd hij bevestigd als officieel predikant van de baptistenkerk. In zijn woonplaats in het noorden van Haïti richtte hij een school op, waar nu 500 kinderen onderwijs, eten en zorg ontvangen. Laconiek: „Onze overheid zorgt niet voor ons. Dus moet je zelf iets opzetten.”

Ambitieus is hij, ds. Charlotin. Zit niet bij de pakken neer en doorbreekt, als het moet, taboes. Een van de grote taboes in de Haïtiaanse samenleving is aids. Haïti had het hoogste percentage (circa 5 procent) van HIV-besmetting van het westelijk halfrond. Een recente studie bracht recent aan het licht dat 3,1 procent van de bevolking met het HIV-virus is besmet.

Dat neemt niet weg dat het betrekkelijk kleine land een risico vormt voor de hele regio, inclusief de Nederlandse Antillen. Met name in de havensteden in het moeilijk toegankelijke noorden schijnt het percentage nog veel hoger te liggen. „We hebben al heel lang aids in het land, alleen wisten we niet wat het was”, aldus ds. Charlotin. „Het had met homofilie te maken, dachten we. Later kreeg de ziekte een naam en een label.”

Aan de wand hangt een oproep: „Konbat sida, pouno ka viv pilonta.” Het is creools voor: Bestrijd aids, dan kunnen we langer leven. De partnerorganisatie van Woord en Daad in Haïti, Parole et Action, werkt samen met ds. Charlotin. Parole et Action en ook andere ontwikkelingsorganisaties richten zich met hun voorlichting vooral op protestantse en rooms-katholieke religieuze leiders en voodoopriesters. Liefst jónge predikanten, omdat zij het best de jongeren kunnen bereiken. Juist predikanten koesteren vaak enorme vooroordelen tegen mensen met aids. Binnen de kerk is aids meestal nog onbespreekbaar en is men zeer wantrouwend ten opzichte van overheidscampagnes waarin men zich vooral richt op het verspreiden van condooms.

Kerken zijn van mening dat dit alleen maar overspel stimuleert. Hulporganisaties willen zowel het taboe binnen de kerken doorbreken als een verantwoorde aanpak neerzetten. Die verantwoorde methode is gebaseerd op ABC: ”abstinence” (onthouding), ”be faithful” (trouw) en ”condom” (condoom). Parole et Action is terughoudend ten opzichte van het gebruik van condooms, maar geeft er wel voorlichting over. „Na een aantal trainingen kwam ik erachter dat er in aids een enorm gevaar school”, vertelt voorganger ds. Charlotin.

Hoe kijkt u aan tegen het ABC-principe?
„Als we het bijbelse voorbeeld van een goed en rein leven niet zouden volgen, zouden we nog eerder het slachtoffer worden van aids. Onthouding is in de eerste plaats ons motto. Als je je onthoudt (van wisselende seksuele contacten, MvB), loop je minder kans op besmetting met het HIV/aids-virus. Ik benadruk dan ook vooral onthouding. Want als we dat niet doen, opent dat de deur tot andere dingen. Ik sta op het standpunt dat je mensen goed moet voorlichten en dat je hun moet leren anders te gaan leven. Discussieavonden houden en gesprekken voeren. Wat jongeren betreft probeer ik hen voordat dat ze seksueel actief zijn, en dat is heel vroeg, bewust te maken van trouw zijn en blijven. Dat is de beste basis voor een gezonde relatie. Best moeilijk, en je moet hen helpen.”

Ds. Charlotin vermoedt dat er zo’n 300.000 mensen van een bevolking van 8 miljoen mensen aan aids lijden. En dan zijn er nog talloze seropositieven bij wie aids zich nog niet heeft geopenbaard. Er rust geen taboe meer op het onderwerp aids, aldus ds. Charlotin, die veel steun heeft aan het pionierswerk van het artsenechtpaar Hubert Morquette en Junie Hyacinthe. Deze twee mensen zijn binnen de kerken voortrekkers geweest als het gaat om het bespreekbaar maken van aids. „Men weet het en men is voorzichtiger geworden, dankzij de informatiebijeenkomsten. De kerken zijn heel erg betrokken geraakt als het gaat om aids”, constateert de predikant. Buiten dat vallen er nog velen in het land buiten het informatiecircuit. De prostituees bijvoorbeeld. „Een doelgroep”, aldus ds. Charlotin.

Welke rol ziet u voor de kerken weggelegd wat HIV/aids betreft?
„Jarenlang hebben de kerken de aids-problematiek verwaarloosd. Nu worden ze van alle kant bestookt met informatie voor alle sociale groepen. Predikanten nemen deel in aids-seminars. Je kunt de mensen het best bereiken via de kerken, want dat zijn de invloedrijkste instituten in het leven van alledag van Haïtianen.”

Ziet u resultaat?

„Ze hebben veel belangstelling voor het onderwerp. De bewustwording onder jongeren over HIV/aids neemt sterk toe. Steeds meer jongeren ondergaan tegenwoordig een aids-test alvorens ze trouwen. Ik merk dat velen bereid zijn het principe van onthouding te volgen voordat ze in het huwelijk treden. Dr. Morquette kan uit een onderzoek aantonen dat 60 procent van de jongeren daartoe bereid is. Het gaat echter verder dan onthouding. Toerusting is nog veel belangrijker. We willen jongeren toerusten om hun gedrag ook te handhaven.”

Anderen zijn heel wat minder optimistisch over het veranderen van gedrag bij jongeren. Zo heeft Morquette in onderzoek ook boven water gebracht dat in Port-au-Prince het seksueel gedrag van kerkelijke jongeren niet anders is dan dat van onkerkelijke leeftijdsgenoten. En dat seksuele relaties al beginnen vanaf 12 jaar. Dus je moet heel vroeg beginnen met voorlichting om dat voor te zijn.

Langzaamaan raakt Haïti bewust van de aids-problematiek. Illustratief daarvoor is de organisatie Aprosifa, die een gezondheidskliniek runt in de wijk Carrefour Feuille, aan de rand van Port-au-Prince. De kliniek geeft medische zorg aan met name vrouwen en kinderen. Daarnaast is er een HIV/aids-preventieprogramma opgezet dat zich vooral richt op voorlichting en bewustmaking van jongeren. Ook worden er mensen met HIV en aids geholpen, onder andere met medische zorg en psychologische begeleiding. Zo is er een organisatie die ook landelijk actief is en onder andere een telefonische hulplijn heeft waar mensen (anoniem) informatie over HIV/aids kunnen ontvangen.
Wat is uw missie in dit land?

„God geeft ons een missie en je moet die in je leven vervullen. Ik wil dat doen door hier in de provincie te dienen. Ik hoor op het platteland thuis. Maar ik heb besloten dit dorp, Pointe des Mangues, in iets moois te veranderen. Ik startte een school met acht kinderen en ik begon met een salaris van 7,50 Amerikaanse dollar per maand. Ik had geen gebouw en is gaf thuis les. Maar ziedaar: nu staat hier er een school voor 500 kinderen waar ook vervolgonderwijs wordt gegeven. We hebben een computerlokaal en hopen in september zelfs een internetverbinding te krijgen. Dat is uniek. Er is in Pointe des Mangues nooit een gezondheidskliniek geweest. Ik wil ervoor zorgen dat die er komt. Het is mijn droom dat mijn dochter, die nu medicijnen studeert, hier komt werken.”
Hoe kijkt u aan tegen voodoo?

„Voodoo vormt een onderdeel van onze cultuur. Het is een deel van ons leven en we zijn er ons niet eens altijd van bewust, ook al zijn we christen. Als je gelooft dat God je beschermt en dat je door Christus behouden kunt worden, heb je nog altijd in je dat je voorzichtig moet zijn. Dat komt door voodoo.”
Hoe ziet u de toekomst van uw land?

„Het land moet veranderen en dat kan. Als ik mijn taak doe en iedereen doet die, dan moet er toch iets ten gunste van het land gebeuren. Ik geloof in verandering en in de uitstraling van ons werk.”