Het vroegtijdige aftreden van president Mesa volgt op bijna drie maanden van vrijwel constante protesten die het land verlammen. Barricades blokkeren bijna alle wegen, waardoor steden en streken geïsoleerd raakten. De internationale luchthaven nabij de hoofdstad La Paz is al enkele dagen volstrekt onbereikbaar voor autoverkeer. Reizigers moeten de laatste kilometers naar het vliegveld te voet afleggen via een met rotsblokken en boomstronken versperde weg. In La Paz en andere grotere steden dreigen inmiddels tekorten aan brandstof en levensmiddelen.

De betogers, die om uiteenlopende redenen van zich laten horen, houden zowel het presidentiële paleis als het parlementsgebouw omsingeld. Zij eisen onder meer vervroegde verkiezingen. In de steden van de oostelijke provincies eisen betogers autonomie voor hun regio, terwijl in het zuiden van het land menigten protesteren tegen de hebzucht van de nationale regering, die met extra belastingen en andere heffingen de winning van aardgas in gevaar zou brengen. Die hebzucht gaat inwoners van La Paz en omstreken juist niet ver genoeg. Hier wensen de betogers de nationalisatie van het aardgas en alle andere bodemschatten en hulpbronnen van het land.

President Mesa bevond zich tussen twee vuren en kon niet anders dan concluderen dat hij een veilig heenkomen moest zoeken. In een televisietoespraak verklaarde Mesa het slachtoffer te zijn van radicale groeperingen die hem het regeren onmogelijk maakten. „Vanaf het eerste moment heb ik gezegd de politie en het leger niet te zullen inzetten om de rust op straat te herstellen. Die garantie was bedoeld om bloedvergieten te voorkomen, maar is door sommigen misbruikt voor het scheppen van wanorde. Op deze manier kan ik niet regeren en dus evenmin als staatshoofd aanblijven”, aldus Mesa, die reeds twee keer eerder zijn ontslag bij het parlement indiende.

Oppositieleiders hadden op de valreep veel lof voor president Mesa. „Het was duidelijk dat de president zo niet verder kon. Wel zijn wij Mesa er dankbaar voor dat hij de politie in toom heeft gehouden”, aldus Morales, die volgens opiniepeilingen de grootste kans heeft om de eerstvolgende presidentsverkiezingen te winnen.

De aanvoerder van de socialistische beweging MAS waarschuwde evenwel dat zijn organisatie bezwaren heeft tegen de mogelijke ambtsaanvaarding door Senaatsvoorzitter Hormando Vaca Diez. Ook de derde in de constitutionele lijn der opvolging, voorzitter Mario Cossío van het Lagerhuis, ziet Morales niet als president zitten. Hij vroeg beide afgevaardigden af te zien van hun grondwettelijke rechten, opdat de voorzitter van de Hoge Raad als interim-president kan aantreden. „Wanneer Diez of Cossío aantreedt, zullen de protesten onverminderd doorgaan”, aldus Morales.

Uit de woorden van de oppositieleider mag reeds blijken dat in Bolivia de macht en daarmee het landsbestuur thans op straat ligt. Boze menigten dicteren het beleid. Mesa’s positie bleek onhoudbaar nadat hij vorige maand weigerde deel te nemen aan een parlementair debat over een controversieel wetsvoorstel dat de winning van aardgas, Bolivia’s laatste natuurlijke hulpbron, regelt.

De nieuwe wet verdrievoudigt de belastingdruk op de vooral buitenlandse maatschappijen die het aardgas exploiteren. Mesa liet weten dat hij de wet niet kon goedkeuren omdat veel investeerders het land zouden verlaten en Bolivia daardoor uiteindelijk minder geld aan de aardgaswinning zou verdienen. De president liet de kwestie vervolgens aan het parlement over, dat het wetsvoorstel ten slotte goedkeurde. Maar voor Morales en veel andere oppositieleiders gaat de nieuwe wet lang niet ver genoeg. Zij verlangen het onmiddellijke vertrek van alle buitenlandse gas- en oliemaatschappijen.

De toekomst voor Bolivia ziet er thans niet bepaald hoopgevend uit. Zelfs na vervroegde verkiezingen valt het te betwijfelen of een nieuwe president wel aan regeren zal toekomen. De afgelopen jaren hebben boze menigten al drie gekozen staatshoofden verjaagd. Mesa’s voorganger moest amper anderhalf jaar geleden het presidentieel paleis ijlings ontruimen en uit lijfsbehoud naar het buitenland vluchten.

„Bolivianen kunnen het niet opbrengen om een politicus te vertrouwen. Mocht de nu immens populaire Evo Morales ooit als president aantreden, dan kan ook hij niet echt bouwen op of regeren met een solide achterban. De bevolking laat een bestuurder al bij de minste tegenslag of teleurstelling vallen”, zo stelt columnist Jorge Lazarte, volgens wie niets minder dan een breed nationaal akkoord nu nog soelaas kan bieden. „Probleem is echter dat een dergelijk akkoord niet mogelijk blijkt, omdat elke groepering iets anders wenst en niemand bereid is naar een compromis te zoeken”, aldus Lazarte. De leiding van de COB-vakcentrale liet al bij voorbaat weten geen heil te zien in een bemiddelingspoging van het episcopaat.

Het leger van Bolivia, dat voorheen vergelijkbare bestuurscrises beëindigde met staatsgrepen, houdt zich stil en afzijdig. Enkele pogingen van lagere officieren om zich bij de protesten aan te sluiten, zijn door de generaals resoluut de kop ingedrukt. Wel lieten de legerleiders weten dat zij pal staan voor de constitutionele orde en de nationale eenheid van het land.