PvdA-kamerlid Dijksma stelde dinsdag in het debat over het eindrapport van de tijdelijke commissie infrastructuurprojecten (TCI) dat de regering een alternatief plan moet uitwerken. Van de gereserveerde 2,73 miljard euro moet de helft worden besteed aan de noordelijke randstad en de andere helft moet worden gebruikt voor de aanleg van een opgewaardeerde Hanzelijn tussen Lelystad en Zwolle. Bovendien moet de snelle trein van Parijs naar Amsterdam twee keer per dag doorrijden naar het noorden.

De VVD sloot zich dinsdag bij dat pleidooi aan. Beide partijen wezen op het fiasco van de hogesnelheidslijn tussen Amsterdam en Parijs. Deze spoorverbinding tussen twee dichtbevolkte gebieden is al nauwelijks rendabel te maken, dus laat staan een spoorverbinding tussen Amsterdam en het dunbevolkte noorden. VVD’er Hofstra denkt dat de Hanzelijn-plus al met al 700 miljoen euro goedkoper zal zijn dan een hogesnelheidslijn of magneetzweefbaan.

Regeringspartij D66 reageerde positief op de stellingname van PvdA en VVD. Hij prees „de eerlijkheid” van beide partijen. „We moeten af van schaduwdebatten”, zei Van der Ham. De magneetzweefbaanvariant mag best nog worden bekeken, „maar onze inschatting is dat het er niet van zal komen.” De angel is daarmee uit het debat gehaald, concludeerde het D66-kamerlid.

Het CDA reageerde onaangenaam verrast. CDA-kamerlid Van Hijum betoogde dat een snelle spoorverbinding wel degelijk kan bijdragen aan de ontwikkeling van het noorden. Hij vindt het „echt prematuur” om nu al te zeggen dat de Zuiderzeelijn er niet moet komen.

Ook de ChristenUnie wil nog niet af van de Zuiderzeelijn. Het kabinet moet nog dit jaar met een uitgewerkte structuurvisie op de spoorlijn komen, betoogde Huizinga. Als de snelle spoorverbinding er onverhoopt niet komt, dan moet wel een „substantieel deel” van de toegezegde 2,73 miljard euro worden gebruikt om de economie van het noorden te stimuleren, vindt ze.

De SGP vindt dat het noorden recht heeft op duidelijkheid. De partij meent dat er snel een moment moet komen waarop de Kamer zich uitspreekt over het al dan niet laten doorgaan van de Zuiderzeelijn. Het noorden mag echter niet het gevoel krijgen „dat het in de steek wordt gelaten”, aldus kamerlid Van der Staaij.

Groningens commissaris van de Koningin, J. G. M. Alders, reageerde zeer geïrriteerd op de voorstellen van PvdA en VVD. „Ze hebben geen millimeter overlegd met het noorden des lands.” Alders „kan zich niet voorstellen” dat de noordelijke regio de beloofde bijdrage van een miljard euro aan de Zuiderzeelijn voor een Hanzelijn beschikbaar stelt.

Kamer en kabinet spraken woensdagmiddag verder over het eindrapport van de TCI. De Kamer uitte dinsdag nog kritiek op de regering. Die zou onvoldoende willen erkennen dat er in het verleden fouten zijn gemaakt bij grote projecten, zoals de hogesnelheidslijn-zuid en de Betuweroute. De aanbevelingen van de TCI neemt ze tot ergernis van de Kamer ook niet onverkort over.

De Kamer pleitte er dinsdag nog eens voor de aanbeveling van de TCI over te nemen dat ambtenaren voortaan zonder tussenkomst van een minister met kamerleden mogen praten. Het verbod op directe contacten tussen ambtenaren en parlementariërs, de zogeheten oekaze van Kok, moet van de baan. Ambtenaren moeten kamerleden op hun aanvraag feitelijke informatie kunnen verschaffen over grote projecten.