Wie steeds de kiezer narent met informatie, vervolgens om advies vraagt met de kennelijke bedoeling dat ten slotte over te nemen, is niet goed bezig, meent Tmmerman-Buck. „Dan is er iets essentieel mis met het ambt van volksvertegenwoordiger.”

Parlementariërs hebben wel de plicht zich de zorgen van burgers eigen te maken, „maar zij zijn daar geen doorgeefluik van en moeten zich soms zelfs opstellen tegenover die burgers”, aldus de voorzitter van de Eerste Kamer. Burgers hebben volgens haar „een feilloze antenne voor kamerleden die hen naar de mond praten.”

Een overwinning van de democratie -zoals vorige week door menigeen werd gezegd- kan de volksraadpleging over de Europese grondwet dan ook niet genoemd worden, meent zij. Referenda hoeven geen gewoonte te worden als er een volksvertegenwoordiging is die met gezag spreekt en het aan haar gegeven vertrouwen waarmaakt. „Over het gezag van de volksvertegenwoordiging zou de discussie over de kloof tussen kiezer en gekozene moeten gaan.”

Het is naar eigen zeggen de eerste keer dat Timmerman-Buck (CDA) als senaatsvoorzitter zulke geprononceerde uitspraken doet. De ongeschreven regel aan het Binnenhof is dat kamervoorzitters terughoudend zijn met politiek geladen commentaar. Maar Timmerman heeft zich geërgerd aan de fractievoorzitters Bos (PvdA), Van Aartsen (VVD) en Rouvoet (ChristenUnie), die al op de uitslagenavond, half gekscherend half serieus, het ene na het andere onderwerp voor nieuwe referenda suggereerden. Over tafel gingen toen het rekeningrijden, het zorgstelsel, de kerncentrale Borsele en de hypotheekrenteaftrek. Timmerman: „Als ik zie dat politici hun gezag in het geding brengen, is het mijn plicht als kamervoorzitter daartegen in te gaan.”

Tweede-Kamervoorzitter Weisglas gaf maandag aan dat wat hem betreft één element uit de Europese grondwet behouden moet blijven, te weten de grotere invloed van nationale parlementen op de Europese besluitvorming. Hij wil zelfs nog een stap verder gaan dan de grondwet. Waar de grondwet spreekt over een zogeheten ”gele kaart”, namelijk dat nationale parlementen de Europese commissie kunnen dwingen tot heroverwegen van een voorstel, pleit Weisglas voor een ”rode kaart”, dat wil zeggen de mogelijkheid om Brussel te dwingen tot het geheel intrekken van een voorstel.

Opmerkelijk veel kiezers hebben bij het referendum blanco gestemd, stelde de Kiesraad maandag vast. Het gaat om 58.781 blanco stemmen. Ter vergelijking: bij de Europese verkiezingen van vorig jaar stemden circa 11.000 mensen blanco.

De volksraadpleging heeft de SP geen windeieren gelegd, concludeert Maurice de Hond na een peiling. Na het referendum schiet de SP van 13 zetels in de vorige peiling naar 21 zetels nu. De ChristenUnie gaat van 6 naar 9. De PvdA zakt van 50 naar 41.