Dat constateren zowel gedetineerden zelf als bewaarders en medewerkers van de reclassering uit het hele land.

Hun conclusies zijn in een zwartboek opgenomen. Dat document is onder meer op initiatief van Tweede-Kamerlid De Wit van de SP tot stand gekomen.

De mensen die met de nieuwe situatie te maken hebben, benadrukken dat er bijna niets meer van resocialisatie terechtkomt. „Het straffen van criminelen is niet meer gericht op hun voorbereiding op terugkeer in de maatschappij", blijkt uit hun ervaringen.

Als gedetineerden worden vrijgelaten, wordt het merendeel van hen aan zijn lot overgelaten. In tegenstelling tot vroeger is bijvoorbeeld geen begeleiding voor onderdak, uitkering en werk meer geregeld. Daardoor storten de meesten zich direct na hun vrijlating weer in de criminaliteit om zich staande te houden. En dat levert weer onveiligheid voor de samenleving op, concluderen de mensen die aan het zwartboek hebben meegewerkt.

Ook de scholingsmogelijkheden van gevangenen zijn flink beperkt. „De regering lijkt niet geïnteresseerd in echte veiligheid, maar in veiligheidsgevoel", menen de samenstellers, verwijzend naar het gevangenisregime, dat sinds vorig jaar is versoberd.

De bezuinigingen van ongeveer 240 miljoen euro vorig jaar hebben ook ernstige gevolgen gehad voor de veiligheidssituatie binnen de gevangenismuren, vertellen de bewaarders en gedetineerden. Door het terugschroeven van de kosten is het dagprogramma van vijftien naar negen uur teruggebracht. Dat heeft een zeer grote invloed op het dagelijks leven van zowel de gedetineerde als de bewaarder. Een cipier uit Noord-Holland schrijft: „De contacten met gedetineerden zijn nagenoeg tot nul gereduceerd".

Ervaringen van gedetineerden bevestigen dat beeld. Uit Sittard melden gevangenen dat het contact met de bewaarders veel minder is geworden. „Nu hebben ze minder snel in de gaten dat er iets broeit". Een gevangene uit Breda schrijft: „De afstand tussen gedetineerden en personeel wordt groter en groter. Alles wordt onpersoonlijker, wat veel meer agressie met zich brengt".

Een gedetineerdencommissie uit Friesland contateert dat het gros van de bewakers geen voorstander van het beleid is. „Zij hebben geen plezier meer in hun werk, omdat de contacten met gedetineerden beperkter zijn geworden en omdat zij geen enkele zekerheid meer hebben over wat de toekomst brengt. We verwachten dat het ziekteverzuim onder bewaarders drastisch zal stijgen, met als gevolg nog minder activiteiten, nog meer demotivatie en een toename van onrust en geweld".

Ook voor de gedetineerden brengen de bezuinigingen op het personeel risico’s mee, schrijft een gedetineerde uit Rotterdam. „De personele bezetting tijdens de insluitingsperiode van vijf uur ’s middags tot acht uur ’s ochtends is teruggebracht tot een minimum. Bij mij betekent dat, dat er gedurende die uren vier bewaarders aanwezig zijn voor ongeveer 290 gedetineerden".

In deze periode wordt volgens hem onder geen beding de deur geopend. Hiervoor geldt een speciale procedure. „Er wordt dan een extra team bewaarders opgeroepen die van huis moeten komen", licht de Rotterdamse gevangene toe. „Het is een angstig idee wat er zou gebeuren als bijvoorbeeld iemand getroffen wordt door een hartinfarct. Dit zou voor de bewaarder betekenen dat hij nooit een goede keuze kan maken en voor de gedetineerde dat waarschijnlijk alle hulp veel te laat komt".

Tenslotte constateren de betrokkenen bij het gevangenisbeleid dat de introductie van meer mensen op een cel tot veel extra geweld heeft geleid.

Een woordvoerder van het ministerie van Justitie laat in een reactie weten dat pas een inhoudelijke reactie kan worden gegeven op het zwartboek na bestudering ervan.