”De kunst van het graven”
Auteur: Taco Meeuwsen, Frank Herzen e.a.
Uitgeverij: Gemeente Hellevoetsluis
ISBN 90 806540 2 7
Pagina’s: 60
Prijs: € 5,-; Titel: ”Hellevoetsluis, Nieuw-Helvoet en Nieuwenhoorn. Herlevend Hellevoet, 1945-1980”
Auteur: Arie Jan Stasse; met honderd zwart-witfoto’s
Uitgeverij: Uitgeverij Aprillis, Zaltbommel, 2004
ISBN 90 5994 018 0
Pagina’s: 84
Prijs: € 18,50.

„Pap, wat is er nog van vroeger?” „De seizoenen, zoon, de jaren niet.” Toch heeft men in Hellevoetsluis heel wat uit vroeger jaren in de grond terug gevonden. Op de plek waar de nieuwbouwwijk Ravense Hoek verrees ontdekten archeologen een complete nederzetting uit de dertiende eeuw. De vondsten zijn keurig vastgelegd in het boek ”De kunst van het graven”.

Toen in 1978 de eerste spade de grond inging voor de nieuwbouwwijk Ravense Hoek Hellevoetsluis stuitte amateur-archeoloog Joop van Toledo op een houten kist. Het was het begin van de ontdekking van een complete woongemeenschap: huizen, een kerk, een woontoren en een begraafplaats. Completer kan bijna niet. De archeologen die werden ingeschakeld wilden alles het liefst laten rusten, dus onder de grond bewaren en niet aantasten door opgravingen.

Maar men kon natuurlijk geen nieuwe wijk op een begraafplaats bouwen. Vandaar dat alles minutieus in kaart is gebracht. Er werd opgegraven, onderzocht en opgeslagen. Curieus is dat de gemeente Hellevoetsluis op bepaalde plekken in de nieuwbouwwijk objecten wilde plaatsen die naar het verleden zouden verwijzen. Men ontwikkelde een kunstenplan, waarvoor 430.000 euro werd uitgetrokken. Voor dat bedrag hebben vijf kunstenaars objecten gemaakt die herinneren aan de opgravingen. Ze werden al in een vroeg stadium in de nieuwbouwwijk geïntegreerd en nauw verbonden met de archeologische vondsten.

Op de plek waar de Ravense Hoek verrees lag in de dertiende eeuw de nederzetting Oosthoek. Waarschijnlijk is deze door overstromingen verloren gegaan en nooit meer opgebouwd. Er werden onder meer 143 graven gevonden, helemaal intact. De complete nederzetting kon in kaart worden gebracht; samen met de kunstwerken worden ze in het boek beschreven. Er zit zelfs een lesbrief voor het basisonderwijs bij: ”Weet je weetje!” Hulde voor dit initiatief.

Hellevoetsluis zelf ontstond aan het eind van de zestiende eeuw als de sluis van Nieuw-Helvoet. Nieuw-Helvoet en het naastgelegen plaatsje Nieuwenhoorn hadden van oorsprong een agrarisch karakter. Aan het eind van de jaren dertig van de vorige eeuw leek Hellevoetsluis de verdwijning nabij. In de Tweede Wereldoorlog werd het plaatsje voor 70 procent door de Duitsers afgebroken, zodat in 1945 het inwonertal slechts 670 bedroeg. Na de oorlog herstelde het stadje zich. In 1960 werden Hellevoetsluis, Nieuw-Helvoet en Nieuwenhoorn samengevoegd tot de nieuwe gemeente Hellevoetsluis.

Hellevoetsluis groeide voorspoedig. Omdat grond nodig was voor woningbouw besloot het gemeentebestuur zelfs de ’sprong” over het Kanaal door Voorne te maken. In rap tempo kwamen daar nieuwe woonwijken uit de grond. In 1981 werd de 25.000e inwoner verwelkomd.

Om de geschiedenis van Hellevoetsluis tussen 1945 en 1980 niet te vergeten stelde Arie Jan Stasse het fotoboek ”Hellevoetsluis, Nieuw-Helvoet en Nieuwenhoorn. Herlevend Hellevoet, 1945-1980” samen, dat veel van vroeger laat zien.

Soms trekt Stasse de cirkel van de tijd iets ruimer, zoals bij de foto van de Nederlandse Hervormde kerk, „waar vanaf 1983 aparte diensten worden gehouden voor een groep gemeenteleden die zich rekenen tot de gereformeerde gezindte binnen de Nederlandse Hervormde Kerk.”

Bij het plaatje van de in 1859 opgerichte zondagsschool Eben Haëzer (een van de eerste zondagsscholen in Nederland) wordt het trieste feit vermeld dat deze in 1973 werd opgeheven wegens teruglopende belangstelling.

Aardig is het kerkje aan de Moriaanseweg-west, waarin sinds de bouw in 1889 tot op heden wordt gekerkt, thans door de gereformeerde gemeente. Voor de Hellevoeter die zijn geschiedenis niet wil vergeten is dit fotoboek een must.