Onderzoek naar misstanden komt drie jaar te laat
Berichten over ontering van de koran. Een geheim rapport over het doodslaan van Afghaanse gevangenen. Het Amerikaanse leger kwam er de afgelopen week niet best vanaf. Voor een land dat pretendeert het schoolvoorbeeld van democratie te zijn en dat die staatsvorm ook graag in andere delen van de wereld introduceert, is het ronduit schandelijk dat zijn strijdkrachten zich aan dergelijke praktijken schuldig maken.
Dat er in een oorlogssituatie zaken misgaan, is begrijpelijk. Soldaten staan op scherp en zien kameraden om zich heen sneuvelen. Zeker in landen als Irak en Afghanistan is hun leven vrijwel continu in gevaar.
Maar „het tot pulp slaan” van gevangenen, zoals een vorige week onthuld rapport letterlijk meldde, is absoluut onacceptabel. De New York Times legde de hand op een intern document van het leger waarin uitvoerig wordt beschreven hoe Amerikaanse militairen in 2002 systematisch gevangenen mishandelden. Voor twee Afghanen, die achteraf ook nog eens onschuldig bleken te zijn, leidde de wrede behandeling zelfs tot de dood.
Het is ook bepaald niet de eerste keer dat Amerikaanse soldaten zich aan dergelijke praktijken schuldig maken. De opschudding rond de vernedering van Iraakse gedetineerden in de beruchte Abu Ghraib-gevangenis ligt de wereld nog vers in het geheugen. Vorige week protesteerden moslims wereldwijd tegen berichten over ontering van de koran door Amerikaanse militairen in het detentiecentrum van Guantanamo Bay.
Het blad Newsweek dat de misstanden in Guantanamo als eerste publiceerde, trok zijn verhaal later weer in. Op hoge toon eiste het Witte Huis vervolgens excuses van het magazine. Ook moest Newsweek volgens Washington „haar invloed aanwenden om moslims in de regio opheldering te verschaffen over de fout die het tijdschrift heeft gemaakt.”
Jammer voor het Witte Huis meldde het Rode Kruis vervolgens dat zij al enkele jaren geleden de regering in Washington op de vingers had getikt wegens de misstanden in Guantanamo Bay. Ook diverse ex-gedetineerden getuigden over ontering van de koran en over de ruwe behandeling die zij moesten ondergaan.
Het zou beter zijn als de Verenigde Staten hun eigen invloed zouden aanwenden om moslims in de regio opheldering over hún fouten te verschaffen. De Amerikanen zijn toch al niet bijster populair in de islamitische wereld - en al zeker niet in het Midden-Oosten. Veel Arabische landen hebben al de grootste moeite om te begrijpen wat de VS nu eigenlijk in Irak te zoeken hadden, laat staan dat zij begrip kunnen opbrengen voor de manier waarop het Amerikaanse leger gevangenen behandelt.
Anderzijds zullen de gewraakte praktijken bij een groot aantal regimes in de wereld veel herkenning oproepen. Sinds jaar en dag gaan landen als Syrië, Iran en Noord-Korea op een nog veel gewelddadiger wijze met gevangenen om. De vele verdwijningen en openlijke moorden op de eigen bevolking rechtvaardigen bepaald geen hooghartige houding als het gaat om de Amerikaanse behandeling van gedetineerden.
De Afghaanse president Karzai uitte deze week zijn afschuw over de mishandeling van Afghaanse gevangenen. Hij eiste in Washington dat de Verenigde Staten de zorg over Afghaanse gedetineerden aan de autoriteiten in Kabul overdragen. Het Witte Huis voelt daar echter niets voor. Ondanks de nu onthulde misstanden is Amerikaanse supervisie veelal toch te verkiezen boven Afghaanse controle.
Dat neemt niet weg dat het de VS zou sieren korte metten met martelpraktijken te maken, in plaats van te proberen rapporten over misstanden in de doofpot te stoppen. Voorlopig heeft Washington de berichten over mishandeling in Afghaanse gevangenissen slechts afgedaan met de belofte van een „diepgaand onderzoek.” Dat onderzoek komt dan wel drie jaar te laat.