De bevolking denkt daardoor bestolen te zijn. Dat komt de minister bijzonder slecht uit met het oog op het naderende referendum over de Europese grondwet. Ruim de helft van de tegenstemmers grijpt het referendum aan te protesteren tegen de invoering van de euro.

„Bijzonder onverkwikkelijk”, noemde Zalm woensdag de commotie rond de gulden. Volgens hem deugt er niets van het verhaal dat de gulden te goedkoop in de euro is opgegaan. „Leugens” en „indianenverhalen”, aldus de bewindsman.

Hij weet zich gesteund door het Centraal Planbureau (CPB). Uit berekeningen van het planbureau blijkt dat de gulden in 1998 bij de omwisseling naar de euro wel te laag is gewaardeerd in vergelijking met de Duitse mark, maar niet vergeleken met het gemiddelde in het eurogebied.

„Er zijn weinig aanwijzingen dat de instapkoers van de gulden sterk afweek van de prijsverhoudingen tussen Nederland en het eurogebied”, meent het CPB. En zelfs al zou de gulden tegen een wat lagere waarde in de euro zijn opgegaan „dan zullen de gevolgen bescheiden zijn geweest en gemiddeld wellicht zelfs positief”, aldus het planbureau.

Over de omwisselkoers van de gulden ontstond eerder deze maand grote beroering toen directeur Brouwer van De Nederlandsche Bank in een interview zei dat de gulden in 1998 te laag was gewaardeerd ten opzichte van de Duitse mark. Die te lage waardering zou de prijsstijgingen hebben veroorzaakt.

Zalm kreeg het verwijt dat hij de te lage instapkoers van de gulden zou hebben verzwegen tegenover de Tweede Kamer en de samenleving. Hij zou zelfs hebben gelogen in een kamerdebat toen hij zei dat van onderwaardering van de gulden geen sprake was. De bewindsman onderstreepte woensdag dat hij toen niet heeft gesproken over de verhouding tussen de gulden en de Duitse mark, maar tussen de gulden en het gemiddelde in het eurogebied. Dat de inflatie na de invoering van de euro aanwakkerde, was volgens Zalm niet het gevolg van de te lage omwisselkoers, maar van de aantrekkende economie in Nederland en de loonstijgingen die daarmee gepaard gingen.

Ruim de helft van de mensen die tegen de Europese grondwet gaan stemmen, doet dat als protest tegen de invoering van de euro of de mogelijke toetreding van Turkije. Uit een onderzoek van de Geassocieerde Persdiensten (GPD) en onderzoeksbureau CentER-data van de Universiteit van Tilburg blijkt verder dat een op de vier neestemmers laat meewegen dat hij of zij weinig vertrouwen heeft in het kabinet-Balkenende.

Overheidsvoorlichting over de Europese grondwet wordt niet geloofd. De helft van de geïnterviewden vindt dat het kabinet geen betrouwbare informatie geeft. De tegenstanders van de constitutie blijken nog minder geloofwaardig. Ruim 56 procent van de ondervraagden noemt hun voorlichting niet betrouwbaar. Bijna 70 procent noemt zich overigens slecht geïnformeerd.

Slechts 22 procent denkt dat afwijzing van de grondwet slecht is voor Nederland. Iets minder mensen, 17,5 procent, verwachten dat een nee juist positieve gevolgen heeft. Onder de neestemmers denkt bijna eenderde dat een nee goed uitpakt voor ons land.