Het naast elkaar bestaan van witte en zwarte scholen houdt al jarenlang de gemoederen bezig. Uiteraard zijn er ook autochtone achterstandsleerlingen, maar in de praktijk geldt wel dat zwarte scholen zeer overwegend bevolkt worden door kinderen uit achterstandsmilieus.Die scheiding van zwarte en witte leerlingen wordt alom als een probleem gezien. Daardoor gaat van het onderwijs veel minder een stimulans uit tot integratie van de allochtone kinderen in de Nederlandse samenleving, dan wanneer de scholen gemengd zouden zijn. Het zou dan echter wel zo moeten zijn dat de blanke kinderen op school de overhand hebben en de andere leerlingen zich min of meer genoodzaakt zien zich qua taal en anderszins bij hen aan te passen.

Dat laatste is in de grote steden al helemaal niet haalbaar. Meer dan de helft van de leerlingen is allochtoon en in sommige wijken loopt dat op tot 90 procent. Geen wonder dat de weinige blanke ouders in die buurt er niet voor voelen om hun kinderen daar naar school te sturen. Of men zoekt een witte school in een andere stadswijk, of de schoolkeuze is een belangrijke reden om tijdig naar elders te verhuizen, waar het leven nog goed is en de scholen nog blank zijn.

Overigens valt te constateren dat de opkomende allochtone middenklasse eveneens wegtrekt uit de zwarte wijken en zich vestigt in plaatsen als Almere en Zoetermeer. Ook zij willen hun kinderen niet op een zwarte school hebben. In hun nieuwe woonplaats is het gemakkelijker om een witte school te vinden of een school die in ieder geval een gemengd karakter draagt.

Maar het gaat hier voorlopig nog maar om kleine aantallen. Voor de problematiek van de zwarte scholen in zwarte wijken biedt dit op korte termijn geen oplossing. Vandaar dat de Onderwijsraad woensdag met een advies gekomen is om wettelijk vast te leggen dat scholen verplicht zijn met gemeenten afspraken te maken over hun bijdrage aan de integratie. Alleen scholen met een specifieke identiteit, zoals reformatorische of islamitische scholen, mogen zich aan deze verplichting onttrekken.

Daarbij is de Onderwijsraad van mening dat het werken met een zwarte en een witte wachtlijst, waarbij de ene of de andere groep voorrang krijgt teneinde de gewenste kleurstelling te bereiken, juridisch niet door de beugel kan. Die aanpak komt neer op discriminatie. Het zou niet de eerste keer zijn dat nuttige instrumenten niet ingezet kunnen worden omdat zij in juridisch opzicht als discriminerend moeten worden gediskwalificeerd.

Wel aanvaardbaar is het volgens de Onderwijsraad om te werken met het begrip achterstandskinderen. Dat is immers officieel geen onderscheid naar ras. In de praktijk is echter het overgrote deel van de achterstandsleerlingen zwart. Een maximeren van het percentage achterstandsleerlingen betekent in feite dus ook het tegengaan van de verzwarting van een school.

Daarbij blijft het probleem bestaan van de eenzijdige bevolkingssamenstelling van een groot aantal wijken. Pas op langere termijn kan daar verandering in komen. Bijvoorbeeld door bij de sanering van de wijk ook duurdere huizen te bouwen. In het verleden hebben veel linkse stadsbesturen ertoe bijgedragen dat de middenklasse de stad verliet omdat er voor hen geen aantrekkelijke woningen en woonbuurten beschikbaar waren.

Vrijheid van schoolkeuze blijft echter voor veel ouders een aangelegen punt. Ook wanneer die keuze niet ingegeven wordt door levensbeschouwelijke motieven, kan men hun daarin geen ongelijk geven.

Het advies van de Onderwijsraad mag daarom niet neerkomen op het verplicht plaatsen van leerlingen op een door de gemeente aangewezen school. Daar lijkt het echter wel op.