„We zijn hier niet om te bedelen”
„Wij zijn hier niet om te bedelen, maar om vrienden te zoeken.” De delegatie van de Evangelisch Christelijke Kerk in Polen (KECRP), voor het eerst in Nederland, wil dat graag onderstrepen. Zonder geestelijke steun lopen de gemeenten voortdurend tegen hun grenzen aan.
Intussen is de nood ook op andere terreinen groot, zoals op het gebied van kerkbouw, onderwijs, lectuurvoorziening en maatschappelijke behoeften.
De delegatie was woensdagavond te gast op het kantoor van de stichting Hulp Oost-Europa (HOE), in Barneveld. HOE onderhoudt al jarenlang contacten met de Poolse kerk. De delegatie bestaat uit ds. Jacek Duda en ds. Tadeusz Tolwinski, respectievelijk president en vice-president van de KECRP, bestuurslid ds. Cezary Komisarz, verder Andrzej Elkowicz, directeur van de bijbelschool van de kerk, en Henryk Dedo, directeur van de christelijke radio-organisatie Glos Ewangelii (Stem van het Evangelie), die mede namens de KECRP uitzendingen verzorgt.
De kerk is ruim honderd jaar oud en telt 2500 leden, zegt ds. Komisarz, en dat is niet slecht in Polen. „Poolse protestanten vormen slechts 1 procent van de totale bevolking. Er is bij ons sprake van groei, maar omdat we een zeer kleine minderheid vormen, is die groei ook gering.”
De kerk werkt in vijf regio’s met zo’n dertig predikanten. De meeste voorgangers combineren hun ambt met werk op openbare scholen of andere banen. „Als je protestant bent, heeft dat veel consequenties voor het dagelijkse leven. Rooms-katholieken zien ons nog steeds als sekte. Op een website van dominicanen worden we zo officieel betiteld. Toch hangt er veel af van de plaatselijke situatie. Als er een gelovige priester in een parochie werkzaam is, dan worden protestantse voorgangers soms uitgenodigd om te spreken in huiskringen van die parochie.”
De KECRP is een behoudende kerk, die zijn oorsprong heeft in Rusland. Ze is bijbelgetrouw, sterk missionair gericht en de leer komt op veel punten overeen met de belijdenisgeschriften van de Calvijnse traditie, zo blijkt uit een gesprek met de delegatie. Voorgangers krijgen hun opleiding aan een baptistisch en luthers seminarie in de Poolse hoofdstad Warschau, omdat de kerk zich vanwege haar kleine omvang geen eigen opleiding kan veroorloven.
Voorzitter ds. Duda typeert zijn kerk als een „bijbelse” kerk, die bewust wil staan in de traditie van de Reformatie en die brede contacten heeft met Poolse christenen, „voorzover ze niet liberaal en charismatisch zijn.” „Wij geloven elk woord dat in de Bijbel staat en léven naar dat Woord. In Polen is de Bijbel nog steeds erg onbekend. De meeste Polen hebben geen Bijbel in huis en bidden zelfs niet meer voor het eten. Voor velen staat de Bijbel op één lijn met wat de kerkelijke traditie en de paus zeggen. Er is onder rooms-katholieken een honger naar het Woord, wat de grote opkomst van de charismatische beweging binnen de RK-Kerk verklaart. Maar de Kerk van Rome heeft de laatste autoriteit. Ik heb meegemaakt dat een priester een bijbelstudie leidde en aan het eind van de bijeenkomst ronduit zei: En nu bidden wij tot koningin Maria.”
Tussen Poolse en Nederlandse christenen bestaan al vele jaren nauwe contacten. De KECRP vertaalde haar geloofsbelijdenis in het Engels en ds. A. J. van den Herik uit Oene becommentarieerde die. De hervormde gemeente van Oene heeft al geruime tijd een band met Poolse christenen, resulterend in de ondersteuning van twee centra voor kampwerk en evangelisatie onder kinderen en jongeren. Naar aanleiding van het commentaar op de belijdenis is door een Nederlandse delegatie -bestaande uit vertegenwoordigers van HOE en de hervormde gemeente in Oene- in Warschau een gesprek gevoerd met de leiding van de kerk. De conclusie was dat de overeenkomsten van zodanige aard zijn dat de samenwerking in de toekomst wordt verbreed. Het past bovendien in het beleid van de stichting HOE om het Evangelie verder te verbreiden in een groot land met veel problemen.
Problemen zijn er inderdaad op velerlei terrein: sociale ontreddering, overmatig gebruik van drugs en drank, de opkomst van pornografie en seksshops, schrijnende armoede, geestelijk verval en secularisatie. Het blijkt wel uit de dvd-presentatie van Henryk Dedo van Stem van het Evangelie. De kerk organiseert campagnes tegen drugs- en drankverslaving, helpt gevangenen en zet zomer- en winterkampen op voor achterstandsjongeren.
Velen leven in een geestelijk vacuüm sinds Polen -als eerste Oostblokland- met het communisme brak. „Veel rooms-katholieke jongeren zijn teleurgesteld”, zegt ds. Duda. „Ze doen op veertienjarige leeftijd hun confirmatie en trouwen in de kerk, maar daarna verlaten ze deze massaal. Toch zie je ook weer een paradox. Toen de paus ernstig ziek was, kwamen veel jongeren in de kerk om voor hem te bidden, en dat deden ze ook toen de paus gestorven was. Voor velen is de paus de laatste autoriteit die ze nog hebben. Al zijn er veel nominale katholieken, feit is dat 60 procent van hen nog elke week naar de kerk gaat.”
De kerkleiding heeft vooral niet-materiële ondersteuning nodig, aldus de delegatieleden. Een van de belangrijkste aandachtspunten is de bijbelschool van de Evangelisch Christelijke Kerk. Deze school, twee jaar geleden gesticht en met op dit moment achttien studenten, is vooral belangrijk voor de vorming en toerusting van voorgangers en het kader van de gemeenten.
De Poolse delegatie nam deze week ook kennis van programma’s van de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Daarnaast wilde ze graag meer weten over de aanpak van evangelisatie. De delegatie stak onder meer haar licht op bij de Hervormde Bond voor Inwendige Zending (IZB).
Het werk van Stem van het Evangelie kon groeien dankzij sponsoring vanuit Engeland en de Verenigde Staten. Deze financiële ondersteuning wordt echter voor een deel afgebouwd. Door de toenemende begrotingstekorten is de organisatie nu genoodzaakt de omvang van het werk te verminderen, juist in een tijd waarin de noodzaak en de mogelijkheden voor professioneel christelijk radiowerk toenemen. De delegatie maakte deze week kennis met Nederlandse christelijke radio-organisaties, zoals EO-Metterdaad, 3xM en Trans World Radio en bezocht ook organisaties als De Hoop in Dordrecht.
De delegatieleden hadden verder ontmoetingen met de hervormde gemeenten van Gouda en Oene, met vertegenwoordigers van het Wartburg College in Rotterdam en met de Bunyan Stichting. Deze stichting ontwikkelt en vertaalt evangelisatielectuur in het Pools. De leden namen kennis van verschillende Poolse uitgaven van de stichting en ontvingen materialen om in Poolse gemeenten te verspreiden.
Met honderden traktaten en boeken gaat de delegatie weer naar huis. „We zijn hier niet om onze hand op te houden, maar om vrienden te zoeken”, zegt ds. Duda opnieuw. „De noden van onze kerk zijn vele. We kunnen het niet in ons eentje bolwerken. Daarom is het zoeken van partners in verschillende Europese landen voor ons van groot belang. We zijn leden van dezelfde christelijke familie, en binnen deze familie staan geven en ontvangen op gelijke voet.”
