zet daar vraagtekens bij. Historici hebben in de loop van de tijd op veel manieren geprobeerd de persoon van Hitler te verklaren. In veel van die verklaringen wordt een bepaalde eigenschap of idee van de Führer uitvergroot. Die eigenschap of dat idee zou dan het leidmotief van de Duitse dictator zijn geweest. De opiniebijdrage van dr. M. J. Paul in de krant van 10 mei heeft veel weg van zo’n verklaring. Paul’s idee dat „de nazi-leider zich liet leiden door het occultisme” doet geen recht aan de complexiteit van de persoon Hitler. Bovendien zijn kanttekeningen te plaatsen bij de aangedragen argumenten.

In Wenen, waar Hitler een tijdlang verkeerde, zou de latere Duitse dictator in contact zijn gekomen met het occulte. Paul beroept zich daarvoor op het boek van Nicholas Goodrick-Clarke over de occulte wortels van het nazi-rijk. Hij had ook kunnen verwijzen naar Wilfried Daim, die soortgelijke beweringen deed in zijn boek ”Der Mann der Hitler die Ideen gab”.

Beiden beweerden dat veel van Hitlers ideologie terug te voeren was op de ideeën van Jörg Lanz von Liebenfels. De gewezen monnik en stichter van de Orde van de Nieuwe Tempel gaf het occulte tijdschrift Ostara uit. In navolging van anderen beweert Paul dat Hitler daar „veel nummers” van in bezit had. Of dat echt zo is, is de vraag: de drie oorspronkelijke bronnen zijn bepaald onbetrouwbaar.

Paul schrijft terecht dat de jaren die Hitler in Wenen doorbracht, van grote invloed zijn geweest. Hij verwijst daarvoor naar ”Mein Kampf”. In datzelfde boek schrijft Hitler echter dat hij veel van die antisemitische pamfletten, waar Ostara ook bij hoorde, „saai en onwetenschappelijk” vond. Het is dan ook de vraag hoeveel invloed die bladen hebben gehad.

Hitlers oud-kamergenoot August Kubizek wordt door Paul als bron gebruikt. Kubizek is echter door historici bekritiseerd: zijn memoires lijken te veel geschreven vanuit het perspectief van iemand die terugkijkt en zijn kennis van de verdere geschiedenis projecteert op het verleden. Ian Kershaw noemt Kubizek in zijn uitstekende, tweedelige Hitler-biografie „onbetrouwbaar en vaak ongeloofwaardig.”

SS

Dat de nazi-leider zich liet leiden door het occultisme zou ook blijken uit de occulte uitingen van „Heinrich Himmlers SS.” Inderdaad is van Himmler bekend dat hij in zijn kasteel Wewelsburg spirituele sessies hield. Hoewel Himmler en een aantal intimi zich met occulte zaken bezig hielden en de Reichsführer SS probeerde deze ideeën ingang te doen vinden, is het toch de vraag hoe groot die occulte invloed uiteindelijk is geweest. Zo zijn de pogingen van Himmler om de viering van het Kerstfeest uit de SS te bannen, gestrand.

Ook bleef niet minder dan 80 procent van de Algemeine SS lid van een kerk, het merendeel evangelisch, een kleiner deel katholiek. Na verloop van tijd verschenen zelfs rooms-katholieke geestelijk verzorgers binnen de SS. Volgens Heinz Höhne, in ”Der Orden unter dem Totenkopf”, leidde de antikerkelijke propaganda er zelfs toe dat veel leden de SS de rug toekeerden. Kennelijk waren er zelfs binnen de SS antiocculte bewegingen.

Zoals prof. dr. E. Jäckel stelde: Hitler zal altijd wel een raadsel blijven. In ieder geval is occultisme als drijfveer een verklaring die tekortschiet.

De auteur studeerde militaire geschiedenis aan de Universiteit Leiden en de Koninklijke Militaire Academie (KMA).