In de Toelichting op het Program van Beginselen van de Staatkundig Gereformeerde Partij is te lezen: „Op normatieve en praktische gronden wijst de SGP voorstellen voor de invoering van directe democratie van de hand.” En: „Het volk moet geregeerd worden door de overheid, en niet andersom.” Duidelijke taal. Is daarmee gezegd dat SGP’ers op D.V. 1 juni tijdens het referendum over het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa thuis dienen te blijven? Is het niet inconsequent en onprincipieel om tegen het referendum te zijn en toch te gaan stemmen? Hierbij enkele overwegingen om toch te gaan stemmen - met een stemadvies.

Ten eerste, de SGP wijst terecht „voorstellen voor invoering” van directe democratie van de hand. Echter, als deze voorstellen in wetgeving zijn vastgelegd en het parlement gepasseerd zijn, zijn ze wettige besluitvormingsinstrumenten geworden. Hoewel we het achterliggende idee van volkssoevereiniteit afwijzen, kunnen we gebruikmaken van wettige mogelijkheden tot inspraak die ons door de overheid worden geboden. Hoewel de democratie niet ons ultieme ideaal is, nemen we deel aan verkiezingen. Hoewel we vinden dat al het openbaar onderwijs op christelijke grondslag gebaseerd zou moeten zijn, maken we gebruik van de mogelijkheid om bijzondere scholen te stichten.

Ten tweede, het referendum op 1 juni is een raadplegend referendum. Dat wil zeggen dat de uitslag niet bindend is voor de regering. De uitspraak van het volk zal zwaar meewegen, maar moet gezien worden als een advies. De overheid behoudt haar eigen verantwoordelijkheid om zelfstandig een besluit te nemen. Daarmee is dit referendum, anders dan een zogeheten correctief referendum, waarvan de uitslag wel bindend is voor de regering, een ’milde’ vorm van directe democratie.

Ten derde, dit referendum is door de overheid zelf geïnitieerd. Het is geen referendum dat door volksinitiatief tot stand is gekomen. De overheid zelf vraagt het volk om advies. Is het te vergezocht om een parallel te trekken met het afleggen van de eed? In het algemeen moet uiterst terughoudend worden omgegaan met het afleggen van de eed, maar „wanneer de overheid het van ons vordert” moeten we als burgers de eed afleggen. Zo kijken we als christenen tegen de overheid aan: zij is door God over ons gesteld, en alleen wanneer ze ons vraagt iets te doen dat tegen Gods wet indruist, mogen we weigeren. Wanneer de overheid ons vraagt om onze mening te geven over een ons aangelegen punt, namelijk de zelfstandigheid van ons land, mogen we dit niet nalaten.

In de vierde plaats staan er grote belangen op het spel. Als het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa door alle landen wordt aangenomen, zal dit een duidelijke stap zijn in de richting van een verdere integratie van Europa. De Europese overheid zal een sterkere positie krijgen en de nationale overheid een minder sterke positie. Het recht van Europa gaat boven het recht van de lidstaten uit, de Europese Raad krijgt een vaste voorzitter, het Europees Parlement krijgt een sterkere rol en de positie van het Europese Hof van Justitie wordt verstevigd.

Ten vijfde, in de grondwet worden de uitgangspunten van Europa benoemd: „Geïnspireerd door de culturele, religieuze en humanistische tradities van Europa, die ten grondslag liggen aan de ontwikkeling van de universele waarden van de onschendbare en onvervreemdbare rechten van de mens en van vrijheid, democratie, gelijkheid en de rechtsstaat; (…) in het vertrouwen dat de volkeren van Europa, onverminderd trots op hun identiteit en hun nationale geschiedenis, vastbesloten zijn hun oude tegenstellingen te overwinnen, en, steeds hechter verenigd, vorm te geven aan hun gemeenschappelijke lotsbestemming.”

De conclusie is onontkoombaar: een Europees eenheidsstreven dat gebaseerd is op deze gezwollen verlichtingsretoriek, verdient een krachtig ”tegen” tijdens het aanstaande referendum, ook van SGP’ers.

Drs. O. M. van der Tang, ondernemer in de ict-sector en gemeenteraadslid