De Unie verloor donderdag een beroep tegen een eerdere veroordeling van het eigen beleid op dit terrein. De in Genève gevestigde WTO, die toeziet op handhaving van de mondiale spelregels in het economisch verkeer, vindt dat Brussel de betrokken boeren te veel bescherming biedt en daardoor een vrije handel en een eerlijke concurrentie belemmert.

Deze opvatting betekent een overwinning voor de grote leveranciers van suiker, te weten Brazilië, Thailand en Australië, en zal negatieve gevolgen meebrengen voor de sector in onder andere Nederland.

De Europese Commissie zei in een reactie „uiteraard niet blij” te zijn, maar voegde eraan toe dat „Europa zich zal houden aan de internationale verplichtingen.”

Novib, de organisatie voor hulp aan de derde wereld, is daarentegen tevreden. „Het vonnis bevestigt dat de EU de ontwikkelingslanden ernstig heeft geschaad. Zij moet nu snel een einde maken aan exportdumping en arme landen meer toegang verschaffen tot haar markten”, aldus directeur Papma.

De kritiek van de WTO spitst zich toe op twee zaken. De EU zet haar suikeroverschot, het surplus boven op de door Brussel vastgestelde productiehoeveelheden, elders af voor een bedrag dat de kosten niet dekt. Het verlies kan worden opgevangen doordat de akkerbouwers voor hun quotum een hoge Europese garantieprijs ontvangen. Al met al is er sprake van indirecte subsidie.

Voorts past de Unie compensatie toe voor de suiker die zij moet toelaten uit de zogeheten ACP-ontwikkelingslanden door eenzelfde hoeveelheid met exportvergoeding weer uit te voeren naar de wereldmarkt.

Volgens analisten ziet de EU zich genoodzaakt haar regime, waarmee jaarlijks 1,7 miljard euro is gemoeid, drastisch te wijzigen. Vorig jaar heeft de Commissie al voorstellen daartoe gedaan, maar daartegen rees veel verzet vanuit de lidstaten. Het oordeel van de WTO maakt het vinden van oplossingen voor de onvermijdelijke hervorming nog moeilijker.

De Unie telt zo’n 260.000 boeren die suikerbieten verbouwen. Belangrijke spelers in dit verband zijn Duitsland, Frankrijk, Polen, Italië en Groot-Brittannië.

De Deense commissaris Boel van Landbouw presenteert op 22 juni nieuwe plannen. Die zullen in ieder geval voorzien in een scherpe terugval van de productie en export. Het Platform Toekomst Suikermarkt, waarin via Suikerunie en CSM de Nederlandse producenten zijn vertegenwoordigd, waarschuwt dat de gevolgen niet zomaar op de bietentelers en suikerproducenten mogen worden afgewenteld. Boel hoopt in november met de ministers overeenstemming te kunnen bereiken.

Naar verwachting zal het vonnis van de WTO tevens erin resulteren dat in de onderhandelingen over een verdere liberalisering van de wereldhandel, de zogenoemde Doha-ronde, de druk op de rijke landen zal toenemen om over de hele linie de steun aan hun boeren terug te dringen. Onlangs trad de WTO ook op tegen de VS in verband met de bescherming die de overheid daar biedt aan de katoensector.

DEN HAAG (ANP) - Wie suiker koopt in Europa, zal steeds vaker rietsuiker krijgen in plaats van bietsuiker. Voor de smaak maakt het geen verschil, wel voor de prijs en voor het voortbestaan van suikerboeren in Europa.

De import van rietsuiker groeit en naar verwachting gooit wereldhandelsorganisatie WTO de Europese deuren donderdag wagenwijd open. De WTO verbiedt dan waarschijnlijk de vergaande bescherming van de Europese suikerboeren. Een kijkje in de wondere wereld van de suiker.

BIET VERSUS RIET - Het verkrijgen van suiker uit suikerbieten is een haastig en duur proces. Wanneer de bieten in het najaar van het land komen, moeten ze binnen 48 uur verwerkt zijn, anders daalt het suikergehalte in de biet. De suikerfabrieken werken daarom hooguit drie maanden (de zogenaamde campagne). Rietsuiker wordt het hele jaar door geoogst, een plant leeft zeven tot acht jaar.

NAPOLEON - Dat Europa suikerbieten teelt komt door Napoleon. Om de Engelsen dwars te zitten verbood hij op het vasteland de import van rietsuiker. De Britten maakten namelijk winst op de import hiervan uit hun koloniën. Als alternatief haalden Europeanen suiker uit beetwortel (meekrap) en later bieten. De overheid beschermt sindsdien de productie.

HET SYSTEEM - De hoeveelheid suiker die elke lidstaat mag produceren, wordt sinds 1967 elke vijf jaar vastgelegd in de marktordening. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen A-suiker (die een land zelf gebruikt), B-suiker (reserve) en C-suiker (overschot). De laatste categorie moet buiten de EU en tegen de prijs van de wereldmarkt afgezet worden. De 25 lidstaten van de EU mogen samen 14,7 miljoen ton A-suiker en 2,7 miljoen ton B-suiker produceren. De grootste producenten zijn Duitsland, Frankrijk, Polen, Italië en Groot-Brittannië. De EU-landen telen samen 14 procent van de wereldproductie.

DE PRIJS - Brussel garandeert de suikerboeren 63 cent per kilo. Dit is ook ongeveer de prijs van een pak suiker in de winkel. Buiten Europa kost suiker echter ongeveer 21 eurocent per kilo.

NEDERLAND BIETENLAND - De suikerbieten staan vooral in het zuidwesten en het noordoosten op de akkers. Per jaar mag Nederland 684.112 ton A-suiker en 180.447 ton B-suiker produceren. Inmiddels levert een hectare suikerbieten ongeveer 10 ton suiker op. CSM en Cosun beheersen de productie. CSM had twee vestigingen, in Groningen en Breda. Die laatste is al gesloten. Cosun heeft fabrieken in Groningen, Dinteloord en Puttershoek.

TOCH OOK RIETSUIKER - Hoewel Europa zelf voldoende suiker heeft, mogen enkele ontwikkelingslanden hun suiker leveren. De vijftien zogenoemde ACS-landen krijgen voor jaarlijks 1,3 miljoen ton suiker zelfs de hoge EU-prijs. Europa heeft bovendien enkele zeer arme landen beloofd dat ze nog veel meer mogen leveren. Dit is bedoeld als hulp.

KLACHT BIJ WTO - De grote rietsuikerprocenten Brazilië, Australië en Thailand willen dat Europa zijn markt niet langer afschermt. Ze klopten bij de WTO aan en kregen gelijk. Donderdag volgt de uitspraak in hoger beroep.

OVERSCHAKELEN - Omdat meer suiker de EU zal binnenkomen, mogen de EU-landen naar verwachting zelf fors minder suiker produceren. Ook de garantieprijs moet flink omlaag. Boeren moeten hun bedrijf stoppen of overschakelen op bijvoorbeeld graanteelt. Europees commissaris Fischer Boel (Landbouw) wil dit geregeld hebben voordat op 1 juli 2006 de huidige marktordening afloopt.