Prachtig ligt Genève aan de voet van de Jura en de Alpen en aan de oever van het meer dat naar de stad vernoemd is. Al van verre kun je de internationale ambtenarenstad herkennen aan zijn markante fontein, de 145 meter hoog spuitende Jet d’Eau. Daarachter doemt het silhouet van de stad op, gedomineerd door de grijs-groene torens van de hooggelegen St.-Pierre. De klim naar de kathedraal door steile steegjes vergt enige inspanning. Het is overigens niet ondenkbaar dat Johannes Calvijn hier regelmatig hijgend naar boven kwam. Tijdens zijn verblijf in Genève preekte hij immers dagelijks in deze kerk.

Op de Cour de St.-Pierre, het Sint-Pieterplein, is het gezellig druk. De meeste toeristen brengen een bezoek aan de kathedraal met zijn weinig stijlvolle neoklassieke façade, anderen stappen op de uitnodigend openstaande deur van het oude auditorium af, waar ooit Calvijn zijn theologische studenten colleges gaf.

Op een steenworp afstand, links van de kerk, ligt het statige Maison Mallet. De monniken die in het voormalige klooster huisden, konden op 21 mei 1536 vertrekken, want op die dag en op deze plek besloot het stadsbestuur van Genève zich definitief aan te sluiten bij de Hervorming. Belangstellenden kunnen deze historische grond betreden, want het pand biedt sinds vorige week onderdak aan het Reformatiemuseum.

De ingang van het museum ligt aan de achterzijde, waar zich een ommuurde tuin en parkeerplaatsen bevinden. Een vriendelijke dame reikt een elektronische audiogids aan. Het apparaatje fluistert naar keuze in het Frans, Duits of Engels informatie in het oor over de achtergrond en betekenis van de in totaal 400 tentoongestelde objecten.

De initiatiefnemers, waaronder de Wereldraad van Kerken, wilden blijkbaar voorkomen dat het een saai pakhuis van oude gravures, zeldzame boeken en kostbare manuscripten zou worden, want ze hebben hun best gedaan om de verschillende aspecten van de Reformatie op pakkende wijze te presenteren.

Weegschaal
Elk van de twaalf smaakvol ingerichte zalen behandelt een thema. Het is een goede gedachte om de aandacht van de bezoeker eerst te vestigen op de herontdekking van de Bijbel als Gods Woord. De Hollander Marinus van Beusekom beeldde de polemiek tussen de roomse moederkerk en de aanhangers van de ”nieuwe geloofsleer” door middel van een weegschaal uit. Op de linkerschaal ligt roomse literatuur en een sleutel van de „heilige” Petrus en een monnik, verduidelijkt de ingeblikte gidsstem. De poging van een roomse geestelijke om de balans in zijn voordeel te laten zijn, blijkt vergeefse moeite, want op de rechterschaal ligt de Bijbel. „Dit tot grote ergernis van de roomse clerus ter linkerzijde, met in het midden paus Pius IV. De reformatoren aan de rechterzijde zien echter met voldoening dat Gods Woord toch meer gewicht in de schaal legt en boven alles zegeviert.”

Een andere gravure toont de kaars van het Evangelie, ontstoken door de Reformatie. Weer staan beide partijen tegenover elkaar. De reformatoren, onder wie Luther en Calvijn, waken ervoor dat de vlam niet wordt uitgeblazen door een illuster trio: een kardinaal, die de valse wetenschap van de roomse theologie vertegenwoordigt, een monsterlijk gedrocht, dat de duivel symboliseert, en rechts de paus, als vermeende opvolger van Petrus. „Wat zullen ze hebben geblazen! Tevergeefs, de kaars blijft branden”, aldus de elektronische gastheer.

De grootste zaal van het museum is ook de meest spectaculaire. De bezoeker ziet, zittend op een doorzichtige stoel van plexiglas, in een kwartier de roerige geschiedenis van de Hervorming aan zich voorbijtrekken. Dankzij de modernste vorm van elektronische beeldmanipulatie griezelig echt. Van vlammend vagevuur tot aan de doorwerking van de Reformatie in de moderne maatschappij. Het is een beetje bevreemdend om Calvijn en Luther beurtelings zelf commentaar op die ontwikkeling te horen geven. Het duo komt zelfs ’in levenden lijve’ in beeld. Wie op Luthers lippen let, ziet dat hij wat moeite met zijn Frans heeft.

Spotprent
Het ”Cabinet de Musique” zal liefhebbers van muziek bekoren. Gezeten op kerkbanken kunnen zij luisteren naar eeuwenoude hugenotenpsalmen en lutherse koralen. Maar ook eigentijdse genres worden ten gehore gebracht. Even wennen.

Na dit muzikale intermezzo wachten nog enkele aangrijpende beelden. Een zaal vraagt namelijk uitdrukkelijk aandacht voor de bloedige vervolgingen van hugenoten en waldenzen. Wanneer de zonnekoning Lodewijk XIV in 1685 het Edict van Nantes herroept, wijkt een groot deel van hen uit naar andere Europese landen. Veel van deze Franse protestanten vonden in Genève een veilige schuilplaats.

De deftige eetzaal van het Maison Mallet is anno 2005 gereed voor een interessant debat: Genodigden gaan zich buigen over het leerstuk van de predestinatie. Theologen en filosofen van naam, waaronder De Bèze, maar ook Rousseau, zullen hun vaak onverenigbare standpunten over de goddelijke verkiezing beargumenteren. Kaartjes bij de nog lege borden tonen de namen van de deelnemers en op de stoelen liggen de boeken die zij schreven. Calvijn zal het theologische banket voorzitten. De reformator verschijnt soms vaag in de deuropening achter een doorzichtig weefsel. Waar blijven de gasten toch?

De betekenis van de Reformatie voor de tegenwoordige tijd komt in het souterrain aan de orde. De doorwerking op de zendingsvelden, de gevolgen van de bevrijdingstheologie, de emancipatie van de vrouw (ook in de kerkelijke ambten) en het syncretisme van de Wereldraad van Kerken passeren de revue. De inrichters van het museum kijken daarbij niet alleen door een oecumenisch getinte bril, maar voelen zich ook niet verplicht om spotternij achterwege te laten.

Zo toont een hedendaags prentje een dominee, een kapelaan en een Grieks-orthodoxe priester die zich bij de receptie van hotel ”Huis van de Vader” melden. De geestelijken vragen aan de dienstdoende engel, zittend achter een pc, om drie aparte kamers…

Musée International de la Reformé, aan de rue du Cloître in Genève, is dagelijks geopend van 10.00 tot 17.30 uur (tussen 1 juni en 30 september van 9.30 tot 18.30 uur). Entree: 7 t/m 16 jaar 2 franc (1,25 euro), vanaf 17 jaar 4 franc (2,50 euro). Huur audiogids: 3 franc (1,88 euro). Meer informatie: 0041-223102431, www.musee-reforme.ch. De wandeltocht ”In de voetstappen van de Reformatie” begint bij de Muur van de Reformatoren, voert langs veertien monumenten en eindigt in het museum.