Wedstrijd tussen betonnen blokken
Over bunkers spreken ze niet meer. Kazematten klinkt ook te ouderwets. Nee, de nieuwe naam voor de bouwsels langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie noemen kunstenaars tegenwoordig groepsschuilplaatsen. Veertien van deze betonnen blokken in Bunnik zijn sinds maandag voorzien van een gekleurd T-shirt. „Zo proberen we de historie tot leven te brengen.”
Wie over de A12 bij Bunnik rijdt, kan ze niet over het hoofd zien. De felgekleurde groepsschuilplaatsen voeren overduidelijk een heuse sportwedstrijd. Geel speelt tegen rood. Dat de oude bunkers niet van plaats veranderen, mag de pret niet drukken. Er moest nodig wat gebeuren om deze elementen op te laten vallen.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is opgebouwd uit een veelheid van bouwwerken: 5 vestingsteden (Naarden, Muiden, Weesp, Gorinchem en Woudrichem) en 46 verdedigingswerken zoals forten, werken en batterijen. Verder omvat de linie ruim 1000 bunkers. Fort Rijnauwen is met 31,4 hectare het grootste fort van de linie.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie kende vroeger een permanente bezetting van ongeveer 12.000 man. In tijden van internationale spanning kwamen er 6000 manschappen bij. Tijdens oorlogsdreiging herbergde de linie zelfs zo’n 36.000 man.
In 1815 startte de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de opvolger van de Oude Hollandse Waterlinie. De linie beschermde Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht tegen vijanden uit het oosten.
Het fort en de bunkers bij Bunnik zijn voor het grootste deel gebouwd in de periode 1867-1869 om samen met het veldleger de Houtense Vlakte te verdedigen. In 1967 was het fort nog in gebruik voor opslag van munitie en het dumpklaar maken ervan. Het werk is nog in vrijwel originele staat.
Mede hierom heeft de provincie Utrecht enkele bunkers rond dit grote fort uitgekozen om meer aandacht voor de „verstilde historie” op te wekken. Gedeputeerde J. van Bergen opende maandag het kunstproject ”De schuilplaats”. „Met dit project wil de provincie laten zien dat historische elementen ook een heel eigentijdse betekenis kunnen krijgen”, zegt Van Bergen.
Kunstenaar Ingrid van der Veen maakte de groepsschuilplaatsen letterlijk zichtbaar en gaf ze een menselijk karakter. De bunkers zijn als in een sportwedstrijd verdeeld in twee teams. Voorbijgangers zijn supporters die aan de zijlijn toekijken. „Ooit liepen hier soldaten. Zij konden nog niet weten dat de Nieuwe Hollandse Waterlinie nooit in werking zou hoeven treden. Uit verveling en om de tijd te doden, zullen ze vast hebben gezocht naar tijdverdrijf. Sport en spel hebben zeker uitkomst geboden”, zegt Van der Veen.
De kunstenaar had 700 meter stof nodig om de bunkers in hun nieuwe jasje te steken. De betonnen blokken zijn allemaal van een verschillend formaat. Het project is tot de fortenmaand september te zien. Van der Veen: „Dit is een metafoor voor de herinnering aan een locatie die bedoeld was om in beweging te zijn.”