De oorzaak van een hogere leeftijd ligt in voeding en gezondheidszorg. De zorg voor lijf en leden begint al in het basisonderwijs. Elk jaar worden de kinderen medisch doorgelicht en krijgen ze les in gezonde voeding.

Als Japanners eenmaal werken, gaan die controles gewoon door. „Ook in de Japanse ondernemingen ondergaan de mensen elk jaar een medische controle”, stelt directeur N. Tsutritani van het bedrijf Yakult (omzet 1,8 miljard euro). „Partners van personeelsleden mogen vaak ook mee.”

De uitkomst van het onderzoek bepaalt het leven thuis. Als bijvoorbeeld blijkt dat iemand een hoge bloeddruk heeft, kunnen de mensen daar bij de keuze van het eten op letten. „In Japan eten mensen gevarieerd met veel verschillende soorten groenten en vis”, aldus Tsutritani. „Dat is een belangrijke zaak.” Bovendien zijn de Japanners sterk in het voorkomen van ziekten door het eten van voeding met medische eigenschappen. Voor die voeding met de naam Ishoku Dogen (medicijnvoedsel) is zelfs speciale wetgeving.

„Deze wet is in 1991 ingesteld en heeft als doel de kosten van de gezondheidszorg te reduceren”, zei detailhandelspecialist T. Moriyama. „Bovendien voorkomt de wet verwarring onder consumenten over de eigenschappen van het eten. In enkele jaren is de markt voor ’medisch’ voedsel verviervoudigd. In 2003 ging er in Japan voor ongeveer 6 miljard dollar (ruim 4,5 miljard euro) aan dergelijke artikelen om.” Producten variëren van kauwgom tot zuivel. Inmiddels vallen ruim 450 producten onder deze wet.

In Nederland staat deze ontwikkeling van ’gezonde’ voeding nog in de kinderschoenen. De populariteit neemt echter razendsnel toe. Zo verkochten supermarkten volgens onderzoeksbureau IRI Nederland het afgelopen jaar voor 54,3 miljoen euro aan zogenoemde functionele zuivelvoedingsmiddelen. Dat is een stijging van 40 procent ten opzichte van 2002. Deze voedingsmiddelen zijn al jaren bezig met een stevige opmars. Tot deze producten behoren onder meer de zuivel van Becel Pro Active, Yakult en Activia.

Maar de grote vraag is of de ontwikkelingen in Japan ook voor Nederland gelden. Hoogleraar economie en management Pacific Asia van de Erasmus Universiteit in Rotterdam J. Stam denkt van wel. „De zwaarlijvigheid neemt bij ons toe.” Nu lijdt 10 procent van de Nederlanders daaraan. Als de huidige trend doorzet, kampt in 2015 ongeveer 15 tot 20 procent van de volwassenen met obesitas, bleek vorige week tijdens een congres van supermarktkoepel CBL. „Mensen kijken hierdoor anders aan tegen de dominante cultuur uit de Verenigde Staten”, denkt Stam.

In tegenstelling tot de Amerikaanse levenswijze lijkt de westerse wereld de Japanse gewoonten steeds meer te omarmen. „In Japan geeft voeding een gezond en lang leven. Je ziet het nu al met de opkomst van Japanse restaurants in Nederland en de Japanse keuken in huis. Dat gebeurt stap voor stap. Het begon met industriële producten. Nu zie ik ook de cultuur onze kant uitkomen.”

De mensen in Japan worden zo oud door een sober leefpatroon. Het is de vraag of dat ook geldt voor de jeugd, want in Japan komt juist de Amerikaanse cultuur op. Volgens Tsutritani is dat een punt van zorg. Om te voorkomen dat de Japanse eetcultuur teloorgaat, is de overheid een campagne begonnen om het Japanse eten te bevorderen.