Dat SoW zich nu in rustiger vaarwater bevindt, is echter schijn, aldus Afra Wamsteker (55) in een interview met het Centraal Weekblad. De voormalige algemeen directeur kreeg ontslag vanwege de grote financiële moeilijkheden van de drie kerken. Ze ziet niet in wrok om. Maar ze is wel boos over de manier waarop ze aan de kant is gezet. „Er is mij geen officieel afscheid aangeboden. Ik kreeg een mooie fles wijn van de hervormde synodevoorzitter Arie van der Plas persoonlijk toen hij mij de laatste boodschappen van het triomoderamen kwam overbrengen. Mijn vertrek is zo oneervol mogelijk gehouden. Alsof ik ben weggestuurd wegens fraude.”

Wamsteker zegt dat ze zelf ontslag had kunnen nemen. „Maar uiteindelijk gunde ik het mijn bestuurders niet dat ik zelf opstapte.”

Het in elkaar schuiven van de drie arbeidsorganisaties noemt Wamsteker een „onmogelijke taak.” „Het was een fusieproces zonder precedent van drie complexe organisaties, opgebouwd uit allerlei koninkrijkjes met onontwarbare financiële stromen. En daarbij zijn de partners lang niet even groot. Gedwongen ontslag was toen onbespreekbaar. Geschiktere kandidaten van buiten af aantrekken voor bepaalde functies was er niet bij. Ik moest van oude lappen een nieuwe deken maken. Ik wist dat de organisatie op sommige punten niet goed in elkaar stak, maar je probeert er het beste van te maken. Daar heb je tijd voor nodig en die tijd werd me niet gegund.”

Het heeft Wamsteker niet verrast dat het mis is gegaan met SoW. Al vrij snel na de opening van het dienstencentrum in Utrecht merkte ze duidelijk dat het LDC bij velen als niet gewenst werd beschouwd. „Er was veel kritiek op mijn rol bij de opening. Kerkleden zagen het LDC niet als onderkomen van de arbeidsorganisatie maar als iets van vrijwilligers.”

Achteraf was het beter geweest de arbeidsorganisatie pas bijeen te voegen als de kerken waren gefuseerd, denkt Wamsteker. „Toen het LDC er was, ontstond er een soort vacuüm. Voor het gevoel van velen was SoW toen rond.”

Het triomoderamen is volgens haar „instabiel en onzeker.” „Ik legde ruim een jaar geleden het triomoderamen de noodzaak tot ingrijpende bezuinigingen voor. Die forste bezuinigingen waren alleen mogelijk door ombuiging van beleid. Er moest worden gekozen voor kerntaken en afstoting van wat geen prioriteit meer zou krijgen. Dergelijke ingijpende wijzigingen mag de arbeidsorganisatie niet zelf nemen, maar is een zaak voor de synode. Het triomoderamen zou zo’n beleidsombuiging moeten voorstellen. Dat betekende onvermijdelijk een paar jaar werken zonder sluitende begroting. Het moderamen ging daarmee akkoord. Maar later werd dat doodleuk teruggedraaid. De begroting moest van meet af aan sluitend worden en de formulering van kerntaken is er nooit van gekomen.”

In de bezuinigingsvoorstellen van de commissie-Van Dijk kan Wamsteker zich goed vinden. Ze vraagt zich echter wel af of ze ook gerealiseerd kunnen worden. „De organisatie is niet dapper en zeker de bestuurders niet. Het enige besluit waar zij het allemaal over eens waren, was mijn ontslag”, aldus de oud-directeur, die toegeeft ook zelf fouten te hebben gemaakt. „Misschien had ik zelf meer in de financiën moeten duiken toen het daar mis dreigde te gaan.”

Het onderlinge wantrouwen in het moderamen en de onzekerheid over de eigen positie vond ze „pijnlijk om te zien.”

Het SoW-proces zit volgens Wamsteker op een dood spoor. „Het heeft allemaal veel te lang geduurd. Een van de drijvende motieven achter SoW was in de jaren zestig dat een onverdeelde kerk een krachtiger getuigenis naar de samenleving kan laten horen. Maar dat speelt in onze tijd toch niet meer? De nieuwe kerkorde is in feite opgefrist gedachtegoed uit de jaren vijftig. Dat geeft ook geen impuls. Verandering in de kerk moet je ook niet van de synode verwachten.”

Ze sluit niet uit dat het versnelde doorzetten van het fusieproces lukt. „Niet uit enthousiasme, maar uit een soort moeheid en desinteresse. SoW noch LDC zijn voor gemeenten erg belangrijk meer. Dat is pas echt de dood in de pot.”