„Slechts enkelen veroorzaken de problemen waar velen last van hebben: dát hebben we willen laten zien.” Zo luidde ongeveer de toelichting die televisiezender SBS6 gebruikte in zijn allerlaatste aflevering van ”Probleemwijken”. Het is inderdaad problematisch als de ene buur de ander de hersens inslaat over een wietplantage.

Maar dat er in de gewone wijk van de gewone kijker een bijstandsgezin onder de armoedegrens leeft, een vrouw van haar man niet mag studeren en een bejaarde eens in het jaar bezoek krijgt van zijn kinderen, is kennelijk te weinig asociaal om tot docu-soap om te werken.

Weefsel

De werkelijke maatschappelijke uitdaging is eilandjesvorming van jong en oud, platteland en stad, westerse en oosterse cultuur, de ene buur ten opzichte van de ander. De gemeenschappelijke deler ontbreekt. Velen zijn zoekende naar een moderne invulling van het begrip ”nabuurschap”, maar het ei van Columbus is nog niet gevonden. De diversiteit aan leefstijlen in Nederland, in relatie tot de voortgaande individualisering, bemoeilijkt betekenisvol contact met buurtgenoten. Hoe communiceer je met mensen die een hele andere manier van leven hebben dan jij?

Stichting WijkAlliantie steunt individuen en groepen die zich als vrijwilliger inzetten voor het bouwen van bruggen in de (wijk)samenleving. De verscheidenheid aan (sub)culturen in Nederland biedt veel kansen, maar is ook een bron van wederzijdse spanningen en extremisme. Zowel in dorpen als in kleine en grote steden is nabuurschap door de bank genomen geen vanzelfsprekendheid (meer), hoewel het buiten kijf staat dat heel veel mensen meer contact zouden willen met buurtgenoten.

Zeker daar waar verschillen tussen mensen zo groot zijn, is de behoefte aan ontmoeting groot. Een van de conclusies die burgers trokken na afloop van de islamdebatten in Rotterdam, was dat er veel meer gelegenheid tot dialoog moet zijn. De WijkAlliantie voegt daar met klem aan toe dat de organisatie hiervan het beste door burgers zelf kan worden uitgevoerd, op het niveau van de straat. Op dat microniveau ontstaan de scheuren in het sociale weefsel van de samenleving - maar liggen ook de kansen voor verbetering, van onderop.

Mores

Er zijn heel veel Nederlanders, van allerlei pluimage, die deze kansen graag met beide handen willen aangrijpen. Een bewijs hiervan zijn de honderden deelnemers aan de Nationale Wijkbeurs vandaag. Dit evenement, dat de WijkAlliantie organiseert in Utrecht Kanaleneiland, brengt allerlei positieve en energieke vrijwilligersinitiatieven voor het voetlicht.

De samenleving zou er baat bij hebben als er minder zogenaamde probleemwijken in de spotlights kwamen en veel meer dynamische maatschappelijke (wijk)initiatieven. Daarbij hoeft kritisch commentaar niet te worden geschuwd: er ís veel aan te merken op de mores van de gemiddelde burger. Maar het gegeven dat er vele actieve burgers zijn die anderen een positieve stimulans kunnen geven om hetzelfde te doen, wordt vooralsnog te weinig benut.

De auteur is consulent wijkopbouw van Stichting WijkAlliantie.