Behandelen verkleint de kans op herhaling en komt de veiligheid binnen de muren van de betrokken klinieken ten goede, zeker als het gaat om langdurig verblijf.

Dit betoogt Henk Nijman vrijdag in zijn oratie Kunnen we delinquenten niet beter behandelen? Nijman, als wetenschappelijk onderzoeker verbonden aan de forensisch psychiatrische instelling De Kijvelanden in Poortugaal, treedt vrijdag aan als bijzonder hoogleraar forensische psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Tbs is een strafrechtelijke maatregel die de rechter kan opleggen aan personen aan wie een misdrijf wegens een stoornis of gebrekkige ontwikkeling niet of niet geheel kan worden toegerekend. De maatregel is gericht op behandeling en resocialisatie, maar tbs’ers zijn niet verplicht om binnen een kliniek een behandeling te ondergaan. Op basis van het zogeheten zelfbeschikkingsrecht mogen zij behandeling weigeren. De term ’tbs met dwangverpleging’ houdt in dat de tbs-gestelde in een tbs-kliniek moet verblijven, niet dat hij de daar aangeboden behandeling verplicht moet volgen.

In zijn rede noemt Nijman het voorbeeld van een man die vanuit waandenkbeelden een ander heeft gedood. Het kan gebeuren dat zo’n man niet structureel anti-psychotische medicijnen krijgt toegediend, omdat hij deze weigert of omdat er geen ernstig gevaar is voor zijn eigen gezondheid dan wel die van anderen in de kliniek. Nijman wijst erop dat een kwart van de tbs’ers aan een ernstige psychotische stoornis lijdt. „Vanuit behandeloptiek is het niet mogen toedienen van medicijnen in geval van ernstige psychose een zeer slechte zaak", aldus de hoogleraar.

Op de langere termijn verslechtert de prognose voor de patiënt bij het achterwege blijven van behandeling van psychose met anti-psychotische medicijnen, zo hebben diverse studies reeds aangetoond. Bij deze patiënten moet vaker gewezen worden op het gevaar voor de geestelijke gezondheid van de tbs-patiënt, vindt Nijman. Daarbij benadrukt hij dat zij, juist door hun stoornis, minder goed in staat zijn hun eigen belangen te behartigen.

Nijman vindt dat er meer geïnvesteerd moet worden in behandeling. Opsluiten zonder behandeling leidt in te veel gevallen tot recidive. Onderzoek heeft bovendien uitgewezen dat behandelen werkt. Nijman wijst in dat verband op het project Terugdringen Recidive van het ministerie van Justitie, waarbij gedragsinterventies de kans op herhaling moet verkleinen. Eerder dit jaar maakte minister Donner van Justitie bekend dat circa 70 procent van de ex-gedetineerden binnen vijf jaar opnieuw de fout ingaat. De bewindsman noemde dat cijfer onaanvaardbaar.

Onder tbs’ers is het recidivecijfer de afgelopen 25 jaar gedaald tot 34 procent binnen vijf jaar na ontslag uit de kliniek. Daar staat tegenover dat de gemiddelde behandelduur is toegenomen en dat er minder mensen uit de klinieken zijn ontslagen.