Sinds het overlijden van president Gnassingbé Eyadema begin februari is het onrustig in het landje aan de Golf van Guinee. Het parlement benoemde via een constitutiewijziging direct Faure Gnassingbé, de zoon van Eyadema, als opvolger, maar dat was buiten de oppositie en internationale gemeenschap om gerekend.

De oppositie omschreef de opvolging als een coup en het eind van het liedje was dat Faure onder druk van onder meer de West-Afrikaanse buurlanden en de Afrikaanse Unie pas op de plaats moest maken. Hij trad op 25 februari weer af en op 3 maart maakte de regering de datum voor democratische presidentsverkiezingen bekend.

De Togolezen kiezen zondag nu hun vierde president sinds de onafhankelijkheid in 1960. Eyadema regeerde de voormalige Franse kolonie 38 jaar en was daarmee de langst zittende president van het Afrikaanse continent. In 1967 kwam hij tijdens een coup aan de macht, waarna hij direct alle partijen ontbond.

Tot in de vroege jaren negentig voerde hij een absolute alleenheerschappij. Sinds 1993 is er formeel een meerpartijenstelsel, maar in de praktijk hield Eyadema alle touwtjes strak in handen. De oppositie klaagde dat de regering de verkiezingen manipuleerde. Het Westen onderstreepte die klachten met regelmatige oproepen tot democratische vernieuwingen.

Ook nu heeft de oppositie commentaar op de gang van zaken rond de presidentsverkiezingen, omdat ze van mening is veel te weinig tijd te hebben gekregen om de stembusgang voor te bereiden en een goede campagne neer te zetten. De belangrijkste oppositiekandidaat, Emmanuel Bob-Akitani, heeft er herhaalde malen voor gepleit de verkiezing drie maanden uit te stellen, zodat er grotere transparantie mogelijk is en meer buitenlandse waarnemers de verkiezingen kunnen bijwonen. De Europese Unie gaf vorige maand te kennen geen waarnemers te sturen omdat ze bij voorbaat de verkiezingen niet als volwaardig kan accepteren vanwege de korte voorbereidingstijd.

De oppositie in Togo zal de verkiezingen echter niet boycotten, zoals ze deed bij de presidentsverkiezingen in 1993 en de parlementsverkiezingen van 1999 en 2002. „Wij protesteren nog steeds, maar we hebben besloten door te gaan”, zei Bob-Akitani vorige week in een interview met Radio Ghana. „Als we meedoen met de verkiezingen hebben we problemen, maar die hebben we ook als we ze boycotten. De condities waaronder de verkiezingen van zondag gehouden zullen worden, zijn echter zeer onbevredigend.”

Bob-Akitani weigerde om woensdag bij de Nigeriaanse president met de andere presidentskandidaten om tafel te gaan zitten om de verkiezingen nog eens door te spreken. De oppositiekandidaat gaf aan dat het treffen zinloos was, zolang de verkiezingen niet uitgesteld werden. De drie andere kandidaten kwamen wel gewoon bijeen en beloofden alles te zullen doen aan een eerlijke en veilige stembusgang.

De bijeenkomst in Nigeria was een gevolg van de fikse vechtpartijen tussen oppositieaanhangers en regeringsgezinden die het afgelopen weekend plaatsvonden. Bronnen binnen de Verenigde Naties spraken van zes doden en tientallen gewonden. De komst van de verbannen oppositieleider Gilchrist Olympio, een zoon van de eerste Togolese president Sylvanus Olympio, die in 1963 werd vermoord, veroorzaakte zaterdag veel onrust. Olympio zou een verkiezingsbijeenkomst van Bob-Akitani in Lomé bijwonen. Zelf mag hij niet meedoen aan de verkiezingen, omdat hij de twaalf maanden voor de verkiezingen niet in Togo woonde.

Veel aanhangers van Olympio gingen in gele T-shirts de straat op om hun leider te verwelkomen, waar het tot een treffen kwam met regeringsgezinden. De partijen beschuldigen elkaar over en weer geweld te hebben gebruikt. Ook op zondag bleef het onrustig toen Faure Gnassingbé zijn eerste grote verkiezingsbijeenkomst in Lomé hield. Hij hekelde tijdens de bijeenkomst de gang van zaken de dag ervoor: „Ik veroordeel alle uitingen van politiek geweld, ongeacht de herkomst ervan.”

Hoewel er vier kandidaten meedoen aan de verkiezingen, zal de strijd een nek-aan-nekrace worden tussen Gnassingbé en Bob-Akitani. De twee andere kandidaten zullen waarschijnlijk slechts een handvol stemmen krijgen. Bob-Akitani is als gemeenschappelijke kandidaat van zes oppositiepartijen naar voren geschoven.

Er zijn ongeveer 120 waarnemers uit andere West-Afrikaanse landen naar Togo afgereisd om de betrouwbaarheid van de verkiezingen te waarborgen. Zij zullen garant moeten staan voor een eerlijke evaluatiemogelijkheid van het jarenlange beleid van Gnassingbé Eyadema. Een stem voor Faure is een wens om op de oude voet door te gaan, een stem voor Bob-Akitani een roep om vernieuwing en meer democratie.